Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4, 5

g là việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên khích lệ các em học tập. Phảithường xuyên động viên học sinh, việc động viên giúp cho các em chưathể hiện bài tập đọc nhạc tốt sẽ cố gắng học tập hơn.
Biện pháp 3: Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc:
Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên khuông cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như TĐN mang nhiều tính chất trừu tượng vì nó còn phụ thuộc vào tai nghe của từng em thì ghi chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy, việc hướng dẫn các em ghi chép đơn giản và dễ thực hiện. Tuy nhiên, đơn giản không có nghĩa là không quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự đúc kết giữa 2 phân môn tập hát và TĐN để khắc sâu kiến thức. Do đó đòi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên khuông nhạc, quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em phải nhớ được tên các nốt nhạc là gì, nằm ở vị trí nào, cách viết các hình nốt ra sao, các hình nốt đó có ý nghĩa gì và phải thể hiện thế nào. Việc ghi chép nhạc còn giúp các em ghi nhớ các ký hiệu khác về âm nhạc. Các kiến thức đó hổ trợ cho việc tập đọc nhạc hoặc thực hiện các bài hát theo yêu cầu của tác giả như: dấu luyến, dấu chấm dôi, dấu quay lại, dấu hồi đoạn, dấu lặng đen, lặng đơn, ngắt câu, ...
Việc ghi chép nhạc là công việc đòi hỏi phải hướng dẫn các em thực hiện một cách thường xuyên. Tuy nhiên không nhất thiết lúc nào cũng phải thực hiện ngay tại lớp vì như thế sẽ mất rất nhiều thời gian. Ở lớp chỉ hướng dẫn các em cách thực hiện việc ghi chép, nhận ra cách trình bày thế nào cho đúng, cho đẹp còn việc ghi chép lại bài nên cho các em thực hiện ở nhà.
Biện pháp 4: Thực hiện đúng cao độ và trường độ .
Học sinh tiểu học chưa có kiến thức về nhạc lý nhiều nên việc dạy bài tập đọc nhạc tránh nhồi nhét cho học sinh những kiến thức trừu tượng mà phải chú ý đến thực hành.
Thông thường người ta tách ra 2 yếu tố,đó là độ cao, độ dài của âm thanh để luyện riêng, khi thuần thục mới ghép lại độ cao và độ dài cho học sinh.
- Luyện tập về cao độ
Học sinh tiểu học chưa quen với độ cao các nốt nhạc nên luyện tập về cao độ là rất khó đối với các em. Giáo viên dùng đàn organ đánh giai điệu một lần cho học sinh nghe sau đó đàn từng câu học sinh nghe nhìn từng nốt nhạc để đọc.Với các em phải tiến hành từ những âm dễ đọc nhất phù hợp tầm cữ giọng các em rồi mới mở rộng thành 5 âm, 6 âm. Trước hết tập những vần ít âm với âm son làm trung tâm như (mi son la son đô) đến quãng 5 (Rê mi pha son la hay Đô rê mi pha son). Sau khi hình thành thang 5 âm ta dạy tiếp quãng 6 ghép lại (Đô rê mi pha son la) và tùy vào từng bài tập đọc nhạc mà ta luyện cao độ cho phù hợp.
-Giáo viên ghi chữ theo tên nốt ví dụ : Đô là Đ, rê là R, mi là M, pha là P, son là Scho học sinh dễ nhìn và nhớ đọc khi chưa quen.
Ví dụ cụ thể: luyện tập cao độ của bài TĐN số 2: Nắng vàng
 (Đ) (R) (M) (S)
Giáo viên ghi thang âm của bài tập đọc nhạc vào bảng phụ sau đó đàn một lần cho học sinh nghe cho học sinh đọc từng nốt của thang âm theo đàn khi học sinh đọc tốt rồi giáo viên có thể cho học sinh đọc cao độ của bài tập đọc nhạc, cho học sinh đọc theo cao độ từ thấp lên cao, từ cao xuống thấp, hoặc cho đọc theo cặp 2 nốt trong phạm vi quãng tám. Quan trọng nhất là tập cao độ trên nền giai điệu của bài tập đọc nhạc sẽ học để các em dễ dàng bắt vào cao độ của bài tập đọc nhạc.
- Luyện tập về trường độ
Giáo viên ghi tiết tấu của bài TĐN vào bảng phụ cho học sinh luyện tập tiết tấu của bài. Có thể cho học sinh vỗ tay hoặc dùng thanh phách nhạc cụ để gõ. Để học sinh thích thú tạo không khí sinh động giáo viên có thể cho các em gõ tiết tấu và đọc bằng các tiếng tượng thanh ví dụ như: rinh, tùng, cắc, ếch, ộp. hoặc đọc các âm với những tên gần gũi với ký hiệu âm nhạc như nốt đen đọc là “đen”, nốt móc đơn đọc là “đơn”, dấu lặng đọc là “lặng”, nốt trắng đọc là “trắng”.
Luyện tập tiết tấu giúp các em biết độ dài các nốt nhạc, luyện tập tiết tấu dựa vào từng bài tập đọc nhạc.
Luyện tập đọc tiết tấu bằng âm tượng thanh kết hợp vỗ tay hoặc gõ đệm bằng nhạc cụ làm cho lớp học sinh động học sinh khắc sâu kiến thức .
Khi học sinh luyện tập tiết tấu tốt thì học sinh sẽ áp dụng vào bài TĐN tốt hơn.
Trong quá trình giảng dạy thực hành luyện tập tiết tấu giáo viên phải vận dụng các phương pháp linh hoạt hoặc dưới dạng trò chơi tổ chức nhóm, tổ, bàn học sinh luyện tập phù hợp với từng bài.
Ví dụ: tiết tấu bài TĐN số 1: Son La Son (HS đọc tên hình nốt kết hợp gõ tiết tấu)
2


Đen đen trắng, đen đen trắng.
2
 4

Rinh rinh tùng, rinh rinh tùng
(Học sinh thay tên hình nốt bằng các từ tượng thanh kết hợp gõ tiết tấu)
Phải nói là có rất nhiều cách cho học sinh tiếp cận với các hình nốt và tập thể hiện đúng mối quan hệ trường độ của các âm thanh trong một tiết tấu cụ thể. Điều đó người giáo viên có sự suy nghĩ và sáng tạo thêm các biện pháp mới nhằm giúp học sinh tiếp thu nhanh luyện tập tiết tấu tốt nhất.
Muốn thực hiện tốt bài TĐN ta cần phải thực hiện đúng quy trình bài tập đọc nhạc.
 Thực hiện đúng quy trình khi dạy bài TĐN
Việc giúp học sinh tập đọc một bài TĐN muốn thu được kết quả tốt cũng phải được thực hiện đúng các bước theo trình tự nhất định .
Ở lớp 4 có tổng cộng 8 bài TĐN từ bài tập đọc nhạc số 1 đến bài tập đọc nhạc số 8 các bài TĐN đều có lời ca dài không quá 16 ô nhịp tất cả đều viết ở nhịp 2/4.Vì mới tiếp cận nên giáo viên hướng dẫn học sinh thực hành các bài TĐN riêng cho từng bài về cao độ, tiết tấu và phải thực hành đúng quy trình bài tập nhạc.
Trước khi vào bài TĐN giáo viên giới thiệu bài TĐN.
Học sinh xác định âm cao, thấp, trung bình và tập nói tên nốt nhạc ví dụ như son đen, la trắng.. (chưa đọc cao độ các nốt).
-Tập tiết tấu
Tùy theo từng bài TĐN mà tập các hình tiết tấu khác nhau 
Ví dụ: BàiTĐN số 2: Nắng vàng
Hình tiết tấu phải tập là:
2
4

Đen đen đen đen đen đen trắng
Bài TĐN số 3: Cùng bước đều.
Hình tiết tấu phải tập là:
2
4

Đen đen đen đen trắng đen đen đen đen trắng
Giáo viên cần gõ tiết tấu trong bài TĐN, học sinh nghe và thực hiện lại, miệng đọc tay gõ theo tiết tấu
Nói tên nốt theo tiết tấu học sinh nói tên các nốt nhạc có trong bài TĐN theo tiết tấu kết hợp gõ đệm theo tiết tấu.
- Đọc cao độ
Giáo viên đàn cao độ các nốt có trong bài TĐN, hoc sinh nghe và
Đọc theo( đọc từ thấp lên cao, từ cao xuống thấp sau đó đọc đảo vị trí các nốt, hoạt động này có thể thay thế cho phần luyện thanh khởi động giọng.
Giáo viên đàn giai điệu từng chuỗi âm thanh ngắn khoảng 2 đến 3 lần học sinh lắng nghe và đọc nhẩm. Học sinh đọc cao độ theo thang âm lên và thang âm xuống.
Học sinh đọc nhạc từng câu ngắn giáo viên đàn từng chuỗi âm thanh ngắn khoảng 2 đến 3 lần học sinh lắng nghe và nhẩm theo. Khi giáo viên bắt nhịp thì học sinh hòa giọng vào với đàn. Với cách làm như vậy giáo viên không phải đọc mẫu mà tự học sinh lắng nghe âm thanh và tự đọc bài theo những gì các em cảmnhận được. Các em sẽ rất thích thú vì tự mình khám phá giai điệu của bài TĐN và tự ghép được lời ca và sẽ thích thú hơn nữa khi các em được nghe trọn vẹn bài hát có đoạn trích là bài TĐN mà các em vừa học, giáo viên nghe và nhận xét sửa sai nếu học sinh đọc chưa đúng yêu cầu.
Giáo viên đàn giai điệu cả bài TĐN để học sinh tự đọc nhạc hòa với tiếng đàn, vừa đọc kết hợp gõ đệm theo tiết tấu.
Học sinh đọc nhạc cả bài lần nữa giáo viên không sử dụng nhạc cụ mà lắng nghe học sinh đọc để phát hiện chỗ sai hướng dẫn các em sửa sai.
Học sinh ghép lời ca, giáo viên đàn giai điệu cả bài TĐN để học sinh tự đọc nhạc và hát lời có thể chia một dãy đọc nhạc một dãy hát lời hoặc cho các tổ luân phiên nhau.
Đọc nhạc và gõ đệm, học sinh đọc nhạc và hát lời bài TĐN, đến đây không gõ theo tiết tấu nữa mà chuyển sang gõ phách, vì phách là đơn vị cơ bản của trường độ).
Củng cố kiểm tra, giáo viên cho tổ nhóm hay chỉ định các cá nhân trình bày bài TĐN, giáo viên nhận xét khen học sinh thực hiện tốt và nhẹ nhàng động viên sửa sai học sinh thực hiện chưa đúng yêu cầu.
Để thực hiên được điều này người giáo viên cần :
- Chuẩn xác về cao độ, không được chênh phô, tiết tấu phải chính xác.
- Kết hợp âm thanh trên đàn để kiểm tra chính xác cao độ của học sinh khi đọc bài TĐN.
- Kết hợp trò chơi như đọc tiết tấu theo âm thanh của các nhạc cụ thi đua đọc nhạc theo tổ để tạo không khí sôi nổi trong lớp học.
Củng cố kiểm tra giáo viên chỉ định tổ nhóm cá nhân TĐN giáo viên hướng dẫn học sinh đọc đúng và sửa sai học sinh đọc chưa đạt.
- Hướng dẫn học sinh đọc nhạc và ghép lời ca đều giọng, diễn cảm rõ lời.
Muốn học sinh đọc đúng nhạc hát lời ca đều giọng diễn cảm giáo viên phải chú ý bắt giọng tạo được sự chú ý của học sinh.
Dạy học sinh chính xác về cao độ và trường độ,cho học sinh đọc nhạc và hát lời ca kết hợp gõ đệm theo phách,tiết tấu lời ca đều chính xác sẽ giúp học sinhhát lời chính xác và đúng nhịp.Kết hợp với âm thanh trên đàn để kiểm tra chính xác cao độ của học sinh khi đọc bài.
Học sinh nghe và nhận xét bạn, giáo viên nhận xét chung sửa sai uốn nắn kịp thời động viên học sinh hát sai để giúp các em hát đúng.
Một số bài TĐN nhạc, ở cuối câu có chỗ ngân dài 2 hoặc 3 phách thì giáo viên nên đếm phách để học sinh ngân cho đủ và kết hợp vỗ tay theo phách học sinh sẽ hát và ngân cho đủ, kết hợp vỗ tay theo phách học sinh sẽ hát đúng trường độ .
Sau khi TĐN xong muốn ghép lời ca diễn cảm và đúng trước hết các em phải thực hiện đúng cao độ, trường độ như đã nêu trên.
Hướng dẫn các em phát âm rõ lời,chính xác gọn tiếng chỗ nào luyến lên hay luyến xuống phải thể hiện được.
Trong lúcTĐN không nên cho các em đọc to quá gây ra khan tiếng mệt giọng ảnh hưởng đến giọng và không thể hiện nội dung bài tập.
Giáo viên khi bắt giọng cho học sinh đọc nhạcphải bắt giọng cho chuẩn xác hoặc có thể bắt giọng bằng sử dụng nhạc cụ để bắt giọng vào cho đúng và chuẩn xác.
- Ôn tập bài TĐN
Ở tiết ôn tập bài TĐN cho học sinh nhớ lại tên nốt nhạc đọc đúng yêu cầu bài tập đọc nhạc đúng trường độ cao độ bài tập đọc nhạc và ghép lời ca diễn cảm có thể kết hợp múa vận động phụ họa.
Giáo viên gõ tiết tấu học sinh nghe thực hiện lại.
Cho học sinh nghe lại giai điệu bài TĐN. Giáo viên đàn giai điệu học sinh đọc nhạc và hát lời kết hợp gõ đệm theo phách theo tiết tấu, theo nhịp. Giáo viên chỉ định học sinh trình bày cá nhân, theo nhóm, tổ.yêu cầu học sinh TĐN đúng và thể hiện được tính chất mềm mại của giai điệu đã học.
Cho học sinh TĐN các nhóm đối đáp hoặc nối tiếp nhau, hoặc TĐN kết hợp với trò chơi.
Để nâng cao hơn về cảm thụ âm nhạc giáo viên đàn chuỗi âm thanh ngắn (4 đến 5 nốt ) học sinh chú ý lắng nghe nhận biết đó là giai điệu câu nhạc nào và đọc cả câu. Học sinh đọc nhạc hát lời và nói lên cảm nhận của mình về giai điệu lời ca của cả bài TĐN.Và có thể nâng cao hơn giáo viên yêu cầu học sinh tập đặt lời ca mới cho bài TĐN.
Ví dụ : Giáo viên đàn nốt (Đô, rê, mi –mi , mi,mi) giai điệu trong bài TĐN số 4: Con chim ri . Học sinh sẽ nhận ra chính là các ca từ Đô Rê Mi con chim ri ..và qua đó các em tập đặt lời ca mới cho 6 nốt nhạc trên ví dụ như: Vào đây chơi các bạn ơi
Cho học sinh tập đặt lời ca mới theo nhóm và lên trình bày trước lớp. Giáo viên nhận xét khen ngợi.
Kết quả đạt được.
Sau khi tôi áp dụng giảng dạy môn âm nhạc với các biện pháp trên thấy rằng có kết quả chuyển biến. Cụ thể các em học sinh lớp 4, lớp 5 khi TĐN đã tiến bộ rõ rệt, tiếp thu rất mau và thực hiện rất tốt khi học TĐN, các em thể hiện đúng cao độ, trường độ đọc nhạc và ghép lời ca đều giọng, diễn cảm rõ lời không còn hát ê a nhạc một nơi lời một nơi các em hát thật gọn tiếng, biết phân biệt được chỗ nào cần hát nhẹ hay vừa hoặc nhấn mạnh giọng và ngân dài đủ đúng và hát thật diễn cảm thể hiện rõ tình cảm nội dung tác phẩm
	Kết quả đánh giá học lực môn âm nhạc cuối học kì II năm học 2019-2020 của khối 4,5tỉ lệ học sinh hoàn thành tốt tăng hơn số học sinh hoàn thành tăng cao, học sinh chưa hoàn thành không còn trong đó phần TĐN các em thể hiện được tốt hơn cụ thể như sau:	
Điều chỉnh, bổ sung sau thực nghiệm.
Giáo viên cần chuẩn bị bài kĩ trước khi lên lớp
Sử dụng nhạc cụ đàn phải thuần thục và nhuần nhuyễn, tạo không khí sôi nổi với học sinh
Kết luận.
 TĐN là phân môn khó học, việc giảng dạy cho học sinhcấp tiểu học đòi hỏi phải có những phương pháp, biện pháp đặc thù riêng. Hơn nữa người giáo viên còn phải biết lựa chọn và áp dụng từng phương pháp, biện pháp sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Về phía bản thân, với một số phương pháp, biện pháp nêu trên, qua thực tế giảng dạy tại trường, tôi nhận thấy hiệu quả của các phương pháp, biện pháp này là khá cao. Tuy nhiên, khi vận dụng những phương pháp, biện pháp này, giáo viên có thể tuỳ cơ ứng biến sao cho phù hợp với từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ thể để thu được kết quả tốt nhất. Và điều quan trọng là chúng ta cùng nhau xây dựng nên những phương pháp, biện pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối với phân môn TĐN để kết quả học tập của các em ngày càng được nâng cao hơn.
Báo cáo này được nghiên cứu và viết ra dựa trên quá trình thực tế tôi đã giảng dạy trong những năm qua tại trường tiểu học nơi tôi công tác, đúc kết những kinh nghiệm, xin được trình bày với quý đồng nghiệp. Rất mong được sự đóng góp nhiệt tình của quý đồng nghiệp, của hội đồng khoa học.
Kiến nghị, đề xuất .
a) Đối với tổ nhóm chuyên môn: 
- Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, giáo viên cùng trao đổi, đóng góp ý kiến để tìm ra phương pháp tối ưu cho phân môn tập đọc nhạc.
- Tập huấn nâng cao về kiến thức âm nhạc, tổ chức dự chuyên đề.
b) Đối với BGH nhà trường
- Quan tâm hơn nữa đối với cơ sở vật chất của phòng nhạc.
- Trang bị thêm tài liệu tham khảo cho giáo viên và học sinh.
c) Đối với PGD- ĐT: 
 - Cung cấp thêm các tranh ảnh về các loại nhạc cụ, chân dung các nhạc sĩ.
- Bổ sung thêm những đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ môn
như: Bảng phụ chép nhạc và bản chép bài TĐN để đáp ứng nhu cầu học tập của các em.
PHẦN III:MINH CHỨNG VỀ HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP
Khảo sát đầu kì II năm học 2019 – 2020 (Khi chưa áp dụng)
Lớp
Sĩ số

Hoàn thành tốt
%
Hoàn thành
%
Chưa hoàn thành
%
4A
36
20
55,5
16
44,5
0
0
4B
34
19
55,9
15
44,1
0
0
5A
35
20
57,1
15
42,9
0
0
5B
35
22
62,8
13
37,2
0
0

Khảo sát cuối kì II năm học 2019 – 2020 (Sau khi áp dụng)
Lớp
Sĩ số
Hoàn thành tốt
%
Hoàn thành
%
Chưa hoàn thành
%
4A
36
29
80,5
7
19,5
0
0
4B
34
28
82,3
6
17,6
0
0
5A
35
28
80
7
20
0
0
5B
35
30
85
5
15
0
0

PHẦN IV:CAM KẾT
Tôi cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền, các biện pháp triển khai thực hiện và minh chứng về sự tiến bộ của học sinh là trung thực.	
Tôi xin chân thành cảm ơn !

Cao Đức, ngày 08 tháng 10 năm 2020
Người viết
 Phạm Thị Hưởng

Đánh giá, nhận xét của tổ/ nhóm chuyên môn
Bản báo cáo về "Một số biện pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4, 5” của đồng chí Phạm Thị Hưởng mang tính khoa học, sáng tạo gắn với kinh nghiệm của bản thân, mang tính thực tiễn áp dụng vào việc nâng cao chất lượng phần Tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4, 5.
 Tổ/ nhóm trưởng chuyên môn
	 (ký và ghi rõ họ tên)
Đánh giá, nhận xét của đơn vị 
Nhất trí với ý kiến nhận xét, đánh giá của tổ chuyên môn.
	 HIỆU TRƯỞNG
	 (ký và đóng dấu)