Sáng kiến kinh nghiệm Giải pháp giúp học sinh học tốt âm nhạc thường thức môn Âm nhạc lớp 8, 9 ở trường THCS

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT ÂM NHẠC
THƢỜNG THỨC MÔN ÂM NHẠC LỚP 8-9 Ở TRƢỜNG THCS.
PHẦN MỞ ĐẦU:
Hiện nay ở các trường phổ thông đang thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy học, vì vậy để hướng tới và đạt mục đích cuối cùng của mục tiêu và nhiệm vụ của môn Âm nhạc ở trường THCS là tạo nên một “Trình độ văn hóa âm nhạc nhất định” bao gồm sự hiểu biết, năng lực thực hành tối thiểu và năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh. Do đó đòi hỏi người giáo viên trực tiếp đứng lớp phải có sự đầu tư thời gian thích đáng để tìm tòi, nghiên cứu nhằm tìm ra phương pháp tối ưu trong quá trình tổ chức hoạt động học tập cho các em. Vì thế vận dụng tốt phương pháp dạy học theo hướng đổi mới sẽ giúp học sinh nhận thức một cách có hiệu quả.
Môn học âm nhạc có vai trò quan trọng trong việc giáo dục truyền thống của dân tộc ta. Nó giúp học sinh hiểu biết về âm nhạc hình thành những kĩ năng, kỹ xảo và định hướng cho tương lai.
Ở trường THCS việc dạy âm nhạc không thể đạt được mục tiêu như ở trường âm nhạc chuyên nghiệp vì thời lượng quá ít và đối tượng học sinh là đại trà. Để giáo viên trực tiếp đứng lớp thực hiện được mục tiêu là “Giáo dục văn hóa Âm nhạc” ở trường THCS chúng ta phải tổ chức như thế nào để cho các em tiếp thu nhanh bài học nắm được những kỹ năng cần thiết từ đó tạo nên sự hứng thú, sự yêu thích đối với môn học, từ đó bản thân luôn học hỏi, tìm tòi, rút kinh nghiệm để nhằm tìm ra cho mình một phương pháp tối ưu trong hoạt động giảng dạy.
Vậy để các em thật sự thích học môn âm nhạc, chúng tôi sử dụng phương pháp mới trong giờ dạy âm nhạc ở trường THCS. Vì đối tượng với đặc trưng của bộ môn việc sử dụng phương pháp này sẽ giúp cho học sinh dễ nhớ, dễ thuộc và khắc sâu kiến thức, đồng thời tạo sự hứng thú trong học tập môn âm nhạc.
PHẦN NỘI DUNG:
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA SÁNG KIẾN.
1/ Cơ sở lí luận:
Âm nhạc là nghệ thuật thính giác thường sử dụng âm thanh, được phát ra từ giọng nói của con người hay các loại nhạc cụ. Do dựa trên nhiều âm điệu, giai điệu với nhiều cung bậc và âm sắc khác nhau mà âm nhạc có sức truyền tải các nội dung cảm xúc, hình tượng mang tính thẩm mỹ khác nhau.
Âm nhạc có vai trò rất to lớn trong đời sống tinh thần của con người đặc biệt
có ảnh hưởng đến nhịp điệu sống sôi nổi, mạnh mẽ, năng động của thế hệ trẻ ngày nay. Do ảnh hưởng tiến bộ của khoa học, kỹ thuật, phương tiện được sử dụng trong hoạt động âm nhạc ngày càng hiện đại hơn, nhất là kỹ thuật âm thanh đã nâng âm nhạc lên vị trí cực kỳ quan trọng trong đời sống hiện tại của con người.
Để học sinh học tốt môn âm nhạc thì trước hết giáo viên phải giúp học sinh mở rộng, hiểu sâu thêm về nghệ thuật diễn tả nội tâm khi trình bày.
2/ Cơ sở thực tiễn:
Thông qua hoạt động này giúp học sinh rèn luyện kỹ năng giao tiếp, kỹ năng vận động, bồi dưỡng phương pháp tự học, tự nghiên cứu.
Môn âm nhạc trong chương trình trường THCS là một môn học bên cạnh còn có các môn học văn hóa khác, nó không có nhiệm vụ đào tạo chuyên sâu mà chỉ nhằm mục đích giáo dục văn hóa âm nhạc phổ thông. Từ đó mục tiêu được xác định là:
Hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh, tạo cho các em có trình độ văn hóa âm nhạc nhất định góp phần giáo dục toàn diện và hài hòa nhân cách.
Rèn luyện một số kĩ năng đơn giản về ca hát và tập đọc nhạc, bước đầu biết hát diễn cảm.
Khích lệ học sinh hăng hái tham gia hoạt động âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần phong phú và lành mạnh, tạo điều kiện để các em bộc lộ rõ và phát triển năng khiếu.
THỰC TRẠNG:
1/ Thuận lợi:
Giáo viên:
Giáo viên được dạy đúng chuyên môn nghiệp vụ của mình đã được đào
tạo.
Giáo viên quan tâm tới học sinh, tận tâm với nghề, có sáng tạo trong việc
đổi mới phương pháp dạy học.
Được sự giúp đỡ quan tâm tận tình của Ban Giám Hiệu nhà trường, đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho việc học tập của các em và việc giảng dạy của giáo viên.
Học sinh:
Học sinh hứng thú học tập tích cực, gia đình có phương tiện nghe nhạc.
Học sinh có năng khiếu.
2/ Khó khăn:
Giáo viên:
Thời gian còn hạn chế, 1 tuần chỉ có 1 tiết với thời gian phút.
Học sinh:
Môn học âm nhạc đòi hỏi học sinh có năng khiếu nhất định. Một số học sinh còn nhút nhát trong khi hát, đọc nhạc, do năng khiếu kém.
Một số học sinh đứng trước tập thể chưa mạnh dạn.
Một số học sinh còn có tâm lí coi đây là môn phụ nên không có sự đầu tư học bài ở nhà, mà tập đọc nhạc lại cần có nhiều thời gian luyện đọc ở nhà.
GIẢI PHÁP THỰC HIỆN:
Âm nhạc là lĩnh vực nghệ thuật của cái hay, cái đẹp qua âm thanh của giọng hát và tiếng đàn trên những bài ca, bản nhạc cụ thể. Chính nhờ cái hay, cái đẹp của nghệ thuật âm thanh mà âm nhạc đã đem đến cho con người những cảm xúc thẩm mĩ, làm cho người ta thoải mái, thích thú, tâm hồn và tình cảm được nâng cao, trí tuệ được mở rộng, con người trở nên tốt đẹp, cao thượng và hướng thiện.
Trong các giờ học âm nhạc việc sử dụng phương pháp trực quan là rất cần thiết. Đây cũng là phương pháp chính mà giáo viên sử dụng khi dạy phân môn này.
Dạy phân môn Âm nhạc thường thức bao gồm nội dung khá phong phú như: Giới thiệu tác giả - tác phẩm, nghe nhạc và những vấn đề liên quan đến đời sống âm nhạc, những nhạc cụ phổ biến
Để tiết học sinh động giáo viên cần chuẩn bị tranh ảnh, vật dụng minh họa, đàn, một số bài hát nổi tiếng của nhạc sĩ có nhiều đóng góp cho nền âm nhạc Việt Nam hoặc các tác phẩm âm nhạc lớn của các danh nhân âm nhạc thế giới.
Khi dạy Âm nhạc thường thức giáo viên thường tiến hành các bước sau:
Giới thiệu về nhạc sĩ, giáo viên cho học sinh xem ảnh nhạc sĩ, nghe các bài hát tiêu biểu hoặc gợi ý cho học sinh trả lời các câu hỏi có liên quan đến nội dung bài học để tìm hiểu và biết thêm tiểu sử cũng như thân thế sự nghiệp của các nhạc sĩ.
VD: Bài Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu và bài hát Bóng cây kơ-nia Tiết 11-Âm nhạc 8. Giáo viên cần sưu tầm các bài hát (Bóng cây kơ-nia, Thuyền và biển, Cuộc đời vẫn đẹp sao, Sợi nhớ sợi thương).
Treo ảnh nhạc sĩ.
Học sinh đọc bài trong sách giáo khoa trang 24 (2 học sinh đọc).
Giáo viên đặt câu hỏi để học sinh gợi nhớ và giảng giải thêm.
+ Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu sinh ngày tháng năm nào?
+ Quê quán ở đâu?
+ Ông được Nhà nước trao tặng giải thưởng gì?
+ Những tác phẩm nổi tiếng:
Hát mẫu.
Cảm nhận của các em khi nghe bài hát Bóng cây kơ-nia.
Giới thiệu nhạc sĩ Trai-cốp-xki Tiết 6 - Âm nhạc 9. Giáo viên chuẩn bị bài hát Cô gái miền đồng cỏ và trích đoạn vở nhạc kịch Hồ thiên nga.
Treo ảnh nhạc sĩ.
Cho học sinh đọc bài trong sách giáo khoa trang 20 (2 học sinh đọc).
Giáo viên đặt câu hỏi để học sinh gợi nhớ và giảng giải thêm.
+ Nhạc sĩ Trai-cốp-xki sinh và mất ngày, tháng, năm nào?
+ Ông có những đóng góp gì nổi bậc ở nước Nga?
+ Những tác phẩm nổi tiếng:
Hát mẫu.
Cảm nhận của các em khi nghe bài hát.
Giới thiệu các nhạc cụ dân tộc về hình dạng của các loại nhạc cụ, tốt nhất là làm sao để học sinh thấy được nhạc cụ thật và tìm hiểu tính năng của nó. Nếu không có nhạc cụ thật thì cần có tranh ảnh và giáo viên mô phỏng âm sắc và tính năng của nhạc cụ đó trên phím đàn điện tử để học sinh nhận biết sâu hơn.
VD: Bài Một số nhạc cụ dân tộc Tiết 14 - Âm nhạc 8. Giáo viên cần sưu tầm các loại nhạc cụ được giới thiệu trong sách giáo khoa, âm thanh và cách biểu diễn các loại nhạc cụ đó.
Học sinh đọc bài trong sách giáo khoa trang 31,32.
Học sinh xem và nghe các loại nhạc cụ Cồng, Chiêng, Đàn đá, Đàn t’rưng, Đàn tính, Đàn klông pút, khèn.
Học sinh nghe trích đoạn các bài hát có những loại nhạc cụ này.
Ngoài ra cần có thêm những hình ảnh giới thiệu về các lễ hội của đồng bào Tây Nguyên hoặc đoạn nhạc diễn tấu của các loại nhạc cụ.
Muốn dạy tốt các nội dung đó thì giáo viên cần có khả năng biểu diễn (hát hoặc đàn) và những phương tiện kèm theo để minh họa (máy nghe nhìn, nhạc cụ, tranh ảnh).
Dạy âm nhạc thường thức phải nhẹ nhàng, dễ hiểu. Giáo viên không nên chỉ “phát thanh” lại những điều sách giáo khoa mà phải vừa thuyết trình vừa minh họa vừa yêu cầu học sinh tham gia ý kiến vào bài học bằng các câu hỏi và gợi mở thích hợp.
Có nhiều hình thức kiểm tra đánh giá nhằm tạo cho học sinh ý thức chủ động tiếp thu ý kiến qua các phương tiện thông tin, báo, đài, băng đĩa . . . Khi kiểm tra đánh giá học sinh tự nhận xét, khuyến khích động viên học sinh để các em vươn lên học tốt hơn.
KẾT QUẢ.
Qua các tiết dạy, khi áp dụng phương pháp trên ở các lớp được phân công giảng dạy tôi nhận thấy rằng:
- Học sinh không còn rụt rè, nhút nhát.
bài.
Qua mỗi bài học giúp các em nhớ lâu hơn những kiến thức đã học có trong
Hình thành các kĩ năng cần thiết để học sinh hát diễn cảm và tự nhiên. Kết quả học tập của học sinh qua nhiều năm:
Năm học
Đ
CĐ
2020-2021
100 %

2021-2022
100 %

2022-2023
100 %

KHẢ NĂNG NHÂN RỘNG.
Sau khi thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này có thể triển khai cho tất cả các trường THCS để cùng thực hiện.
BÀI HỌC KINH NGHIỆM.
Khi lên lớp giáo viên cần sử dụng đồ dùng dạy học để giờ dạy và học đạt hiệu quả cao.
Giáo viên cần thay đổi liên tục các biện pháp mới hiệu quả để thu hút sự chú ý của học sinh.
Qua thực hiện bản thân thấy các em học sinh hứng thú hơn trong học tập và có sự tiến bộ rõ rệt.
PHẦN KẾT LUẬN:
Qua thực tế giảng dạy môn Âm nhạc ở trường THCS, cùng với những kiến thức đã học và những ý kiến đóng góp của bạn bè đồng nghiệp, bản thân tôi đã tìm ra những phương pháp tối ưu khi giảng dạy. Vì vậy muốn dạy và học tốt chương trình sách giáo khoa, mỗi giáo viên phải học tập và giảng dạy theo phương pháp đổi mới. Tuy nhiên từng trường có thực tế riêng nhất đối tượng học sinh cụ thể ở địa phương. Do đó vận dụng phương pháp chung vào trường cho phù hợp là việc cần thiết.
Trên đây là phương pháp cơ bản về cách dạy phân môn Âm nhạc thường thức đa phần các em hứng thú học môn học hơn, thực hành tự tin hơn và có tiến bộ hơn. Xin trình bày để thầy cô tham khảo và đóng góp thêm ý kiến để sáng kiến được hoàn chỉnh hơn.
Xin chân thành cảm ơn.
Duyệt của TT	Hựu Thành, ngày 14 tháng 3 năm 2023
Người viết
Nguyễn Anh Trung	Nguyễn Hoàng Phương
Duyệt của BGH
Nguyễn Thị Trần Lê