Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh khối lớp 6 học tốt môn Âm nhạc

hát: Vui bước trên đường xa
Câu 1: Giáo viên đưa tay kí hiệu chữ A, học sinh hát "A" theo giai điệu của câu 1. “À à, à à a à á a”
Câu 2: Giáo viên đưa tay kí hiệu chữ U, học sinh hát "U" theo giai điệu của câu 2.
“U ú u u ù ụ ù u u ù u”
Giaos viên tiếp tục thay đổi các kí hiệu khác cho đến hết bài hát.
Trò chơi này giúp các em thay đổi không khí học tập, đồng thời để kiểm tra việc ghi nhớ giai điệu của học sinh . 
* Trò chơi "Ai nhanh tai hơn”
Ví dụ sau khi học xong bài hát giáo viên sử dụng đàn đánh giai điệu một tiết nhạc bất kì cho học sinh nghe và hát lời ca câu nhạc đó. Trò chơi này giúp học sinh mau thuộc lời ca, phát triển tai nghe. 
Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh nắm kiến thức chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo ra không khí sôi nổi cho học sinh, tạo hứng thú cho học sinh học môn Âm nhạc cũng như học các môn học khác.
2.2. Đối với phương pháp dạy nhạc lí: 
	Giáo viên cần tránh tiết học nặng nề về lí thuyết hàn lâm kinh viện. Muốn tiết học không khô cứng giáo viên cần thực hiện hai nguyên tắc sau:
	+ Nguyên tắc thứ nhất: “ Từ thực tiễn rút ra khái niệm hoặc định nghĩa về lí thuyết”. 
	Ví dụ: Muốn định nghĩa về nhịp  2/4 , giáo viên cần hát trích đoạn và đánh nhịp một số bài hát viết ở nhịp 2/4 và gợi ý để học sinh trả lời về định nghĩa nhip 2/4 . Giáo viên củng cố , bổ sung và đưa ra định nghĩa về nhịp 2/4.
	+ Nguyên tắc thứ hai: “ Lấy cái học sinh đã biết để đi đến cái học sinh chưa biết”.
	Ví dụ: Khi dạy về trường độ của âm thanh, giáo viên cho học sinh nghe trích đoạn một bài hát quen thuộc và gõ phách để học sinh nhân ra trường độ của âm thanh có độ dài ngắn khác nhau. Từ đó đưa ra khái niệm về trường độ của âm thanh.
2.3. Phương pháp dạy Tập đọc nhạc (TĐN ):
	Để học sinh Tập đọc một bài nhạc có hiệu quả. Trước hết giáo viên cần cho học sinh quan sát bài Tập đọc nhạc và đặt câu hỏi gợi ý để học sinh nhận xét cấu trúc của bài.
	Ví dụ :
	- Bài TĐN được viết ở thể loại nhịp gì ?
	- Về trường độ trong bài có những hình nốt gì ?
	- Về cao độ trong bài có những tên nốt gì ?
	- Ngoài ra trong bài còn có sử dụng những dấu hiệu gì khác (đã học)?
	- Xác định bài TĐN viết ở thang 5 âm hay thang 7 âm, ở điệu thức trưởng hay điệu thức thứ. Từ đó, cho học sinh luyện đọc khởi động thang âm có sử dụng trong bài để tạo những âm tựa để học sinh dễ dàng khi đọc nhạc:
	+ Thang 5 âm Đô Trưởng : Đô – Rê – Mi – Son – La – ( Đố ).
	+ Thang 7 âm Đô Trưởng : Đô– Rê– Mi – Pha – Son– La – Si – (Đố).
	+ Thang 5 âm La Thứ : La – Đô – Rê – Mi – Son – (Lá ).
	+ Thang 7 âm La Thứ : La –Si –Đô – Rê –Mi – Pha –Son –(Lá).
	- Giáo viên đàn giai điệu bài TĐN sắp đọc cho học sinh nghe từ 2-3 lần. Phân chia bài TĐN thành những câu nhạc hoặc những tiết nhạc nhỏ và đàn giai điệu từ 3-4 lần. Sau đó cho học sinh đọc theo đàn và ghép lại từng câu theo lối móc xích cho đến khi hết bài.
- Sau khi học sinh đoc đúng giai điệu cả bài, tổ chức cho học sinh đọc nhạc kết hợp với đánh nhịp và ghép lời ca có trong bài để hát.
- Tổ chức cho học sinh đọc nhạc thi với nhau giữa các tổ, nhóm hoặc cá nhân. Từ đó giáo viên nhận xét và giúp học sinh sửa chữa những chỗ chưa thể hiện được (nếu có ).
- Tổ chức trò chơi qua bài TĐN như: Bài TĐN có 4 câu nhạc thì ta đặt mỗi câu bằng một nguyên âm và yêu cầu học sinh ngân nguyên âm đó theo giai điệu: Câu 1: nguyên âm ( a ); Câu 2: nguyên âm ( i ); Câu 3: nguyên âm ( u ); Câu 4: nguyên âm ( o )... chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm đọc ngân một câu ứng với một nguyên âm. Giáo viên nhận xét việc đọc ngân theo nguyên âm giữa các nhóm, nhằm kích thích sự hứng thú học tập của học sinh, hoặc giáo viên có thể tổ chức trò chơi luyện tai nghe: Giáo viên đàn giai điệu một câu nhạc bất kì trong bài, yêu cầu học sinh đoán ra và đọc lại câu nhạc đó. Có thể gõ tiết tấu cho học sinh nhận ra tiết tấu đó giống tiết tấu câu nhạc  nào trong bài TĐN vừa học thông qua đây học sinh nhớ bài nhanh hơn.
2.4 Phương pháp dạy âm nhạc thường thức (ÂNTT ):
	- Để tiết học thêm sinh động giáo viên cần chuẩn bị trước ở nhà về tranh ảnh, vật dụng minh hoạ, đàn, một số bài hát nổi tiếng của các nhạc sĩ có nhiều đóng góp cho nền âm nhạc Việt Nam hiên đại, hoặc các tác phẩm âm nhạc lớn của các danh nhân âm nhạc thế giới...Tìm đọc các loại sách nói về lich sử âm nhạc Việt Nam và của thế giới để làm tư liệu phục vụ cho việc giảng dạy phân môn.
	- Khi dạy giới thiệu về nhạc sĩ, giáo viên cần cho học sinh nghe các bài hát tiêu biểu hoặc gợi ý cho học sinh trả lời các câu hỏi có liên quan đến nội dung bài học để tìm hiểu và biết thêm về tiểu sử cũng như thân thế sự nghiệp của các nhạc sĩ.
	- Khi dạy về giới thiệu các nhạc cụ Phương Tây và nhạc cụ của dân tộc Việt Nam. Về ngoại hình của các loại nhạc cụ, tốt nhất là làm sao để học sinh thấy được nhạc cụ thật và tìm hiểu tính năng của nó. Nếu không có nhạc cụ thật thì cần có tranh ảnh phóng to và giáo viên mô phỏng âm sắc và tính năng của các nhạc cụ đó trên đàn phím điện tử để học sinh hiểu biết sâu hơn.
 - Với phần này thì giáo viên phải sử dụng thành thạo công nghệ thông tin để bài dạy sinh động và sát thực nhất cho các em vừa quan sát vừa cảm nhận được.
IV. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM
1. Bảng so sánh kết quả điều tra hứng thú đối với môn học của học sinh
Sau một thời gian ứng dụng phương pháp dạy âm nhạc với nhiều phương pháp mới thì tôi nhận thấy ở học sinh một sự thay đổi rất lớn. Các em đã yêu thích môn học hơn so với lúc đầu.
Sau đây là một số câu hỏi tôi đưa ra cho học sinh trong quá trình ứng dụng dạy học với nhiều phương pháp khác nhau .
Câu 1 : Em có thích học môn âm nhạc không ?
 a.Không b. Thích c. vừa thích vừa không 
Câu 2 : Em thích học phân môn nào nhất trong môn âm nhạc ? 
 a. Âm nhạc thường b. Học hát . c.TĐN Nhạc lý 
Câu 3: Theo em phần nào khó học nhất trong môn âm nhạc ?
 a. Âm nhạc thường b. Học hát c. TĐN Nhạc lý 
Tôi đã dùng phiếu câu hỏi này cho hai lớp 6 trả lời là 6A và 6B trước khi ứng dụng phương pháp và sau khi ứng dụng phương pháp . Và đây là bảng so sánh kết quả sau khi điều tra qua phiếu từ học sinh.
Lớp 6a,b Trước khi dạy ứng dụng phương pháp , 
Lớp 6a, b sau khi dạy có sử dụng các phương pháp
Câu hỏi
Đáp án
Số hs chọn
%
Câu hỏi
Đáp án
Số hs chọn
%
Câu 1
a
40/80
50%
Câu 1
a
12/80
15%
b
10/80
12,5%
b
45/80
56,2%
c
30/80
37,5%
c
23/80
28,9%
Câu 2

a
50/80
62,5%
Câu 2
a
20/25
25%
b
15/80
18,8%
b
55/80
68,7%
c
15/80
18,8%
c
10/25
12,5%

Câu 3

a
20/80
25%
Câu 3

a
30/80
37,5%
a
30/80
37,5%
a
15/80
18,8%
b
30/80
37,5%
b
35/80
43,7%
*Với câu 1: Lúc đầu học sinh chọn đáp án a là 40 học sinh chiếm 50% với đáp án b là 10 học sinh chiếm 12,5 % với đáp án c là 30 học sinh chọn chiếm 37,5 % , sau một thời gian học theo phương pháp dùng trò chơi thì cũng câu hỏi đó nhưng các em lại có kết quả trả lời khác hơn . Với câu 1 các em chọn phương án a là : 12em chiếm 15% , phương án b là : 45 em chọn với 56% và phương án c là 23 em với 28,8 % chỉ cần nhìn vào số liệu là ta thấy sự chênh lêch đáng kể và theo su hướng tích cực : Từ 50% em không thích học thì bây giờ chỉ còn 15% là không thích học và tỉ lệ học sinh thích học từ 12,5 % đã lên 56% là thích học môn âm nhạc.
Với câu 2: Em thích học phân môn nào nhất của môn âm nhạc ? thì lúc đầu tỉ lệ thích phân môn học hát chỉ là 18,8% nhưng sau đó đã lên 68,7% tức các em đã có một sự chuyển biến từ không thích đã trở nên thích và đây sẽ là sự hứng thú với môn học tức các em đã có sự yêu mến và thích học phân môn này hơn và tỉ lệ thích ngày càng tăng cao. Thể hiện rõ hơn trong câu hỏi thứ ba từ cho phân môn học hát khó học nhất chiếm 37,5% đến bây giờ chỉ còn 18,8% cho là khó học vậy qua một thời gian các em học có sử dụng trò chơi các em đã thấy không còn khó khăn trong cách học chán nản cùng sợ hãi nữa mà các em cảm thấy thoải mái, hứng thú với tiết học hơn và cảm thấy thích học hơn. 
 2.Tiểu kết : 
Từ đây đưa lại cho các em một niềm hứng thú với môn học không còn sự nhàn chán và các em thích học và thích được khám phá những kiến thức về âm nhạc hơn, giúp hiệu quả những tiết học được cao hơn.
 Với sự áp dụng một số phương pháp dạy học khác nhau tôi nhận thấy đa số học sinh đều rất có hứng thú với môn học và đặt biệt qua các tiết kiểm tra tỉ lệ học sinh xếp loại đạt đã tăng rất cao và tỉ lệ chưa đạt hầu như đã giảm hẳn. Một số học sinh còn tỏ ra thích học các bài hát trong chương trình phổ thông và mong đến tiết học để tham gia các trò chơi cùng các bạn, qua đó giúp các em nhớ bài và tiếp thu kiến thức dễ dàng và thoải mái hơn.
Với sự áp dụng các biện pháp nói trên, trong những năm qua tôi được phân công giảng dạy bộ môn âm nhạc lớp 6. Tôi nhận thấy đa số học sinh đều rất hứng thú học tập, các lớp qua kiểm tra đều đạt kết quả cao.
Tỷ lệ khá giỏi chiếm cao có nhiều em tỏ ra có năng khiếu về bộ môn đặc biệt học sinh yếu kém hầu như không có.
Kết quả cụ thể đã đạt được học kì I năm học 2020 – 2021:
Lớp
Sô HS
Số Khá-Giỏi
Số Trung bình
Số Yếu- kém
6A
40
31 HS = 77,5%
9 HS = 22,5%
0 HS = 0%
6B
40
25 HS = 62,5%
15 HS = 37,5%
0 HS = 0%
3. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Môn học âm nhạc ở trường THCS mỗi tuần chỉ có một tiết, thật ít ỏi nhưng các em được làm quen với: Học hát, TĐN, nhạc lí, âm nhạc thường thức là một tác động lớn vào thế giới tinh thần của các em. Với những phương pháp dạy trên, trong những năm qua đối với việc học âm nhạc ở trường, tôi thấy kết quả chất lượng được nâng lên rõ rệt, các em đã biết trình bày hoàn chỉnh một bài hát (hát kết hợp vận động nhẹ, biểu diễn) biết cảm nhận về nội dung bài hát. Bởi được hướng dẫn tận tình gợi mở và gần gũi luyện tập của giáo viên, kết hợp giữa nhạc cụ, bảng phụ, đài, băng nhạc và làm mẫu chính xác của giáo viên đã động viên cổ vũ các em kịp thời bằng những con điểm tốt. Nhắc nhở các em sau khi học bài mới thì các em phải có sự ôn luyện ở nhà để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức, do đó trong giờ học rất sôi nổi và thoải mái, các em thi đua nhau trả lời câu hỏi của giáo viên đưa ra, tự giác xung phong lên trình bày bài trước lớp, đem lại cho các em lòng tự tin, sự hứng thú say mê trong học tập, tình cảm Thầy - trò luôn gần gũi gắn bó. Việc học tốt trong giờ học chính khoá đã giúp học sinh hoạt động tốt trong các hoạt động ngoại khoá.
PHẦN KẾT LUẬN 
 1.Những bài học kinh nghiệm:
 Từ thực tế giảng dạy kết quả đạt được qua việc áp dụng các biện pháp nói trên, bản thân tôi đúc rút ra một số kinh nghiệm như sau:
 	 Để tạo hứng thú đối với học sinh thì trước hết phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới.
- Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh.
- Giáo viên cần phải nắm đặc trưng của bộ môn, có phương pháp dạy học linh hoạt sáng tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh, bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học.
- Phương tiện dạy học phải đầy đủ, giáo viên phải biết sử dụng phương tiện dạy học như một yếu tố gây xúc cảm 
- Trong các tiết học phải tạo cho các em sự hứng thú từ đầu đến hết tiết học, tạo cho các em sự hứng thú vui tươi bởi vì đặc trưng bộ môn đó là học vui - vui học, tránh gò ép đối với học sinh.
- Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp trong trường bằng hình thức tổ chức hội thi văn nghệ ngoại khóa.
 Muốn thực hiện những nội dung trên có hiệu quả đòi hỏi mỗi giáo viên phải không ngừng nâng cao kiến thức, tạo cho mình một trình độ chuyên môn vững vàng, thường xuyên học hỏi rút kinh nghiệm ở các đồng nghiệp!
 Dù một tuần chỉ có một tiết nhưng nếu có một phương pháp đúng và phù hợp thì các em vẫn luôn chờ đợt tiết học đó, đó chính là sự hứng thú của môn học đưa lại cho các em. 
Những biện pháp trên mặc dù chưa phải hoàn thiện nhất nhưng bước đầu đã đạt được mục tiêu giáo dục là giúp các em hứng thú hơn với môn học
Thông qua đây tôi cũng rất mong được các đồng nghiệp góp ý thêm nữa để tôi có thể phát triển hơn nữa phương pháp này trong dạy học âm nhạc nhằm ngày càng đưa học sinh yêu thích môn học và hứng thú với môn học hơn .
2. Kiến nghị:
	Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về “Một số giải pháp giúp học sinh lớp 6 học tốt môn Âm nhạc ” của những năm học trước. Năm nay tôi mạnh dạn đưa ra để các đồng nghiệp tham khảo, những phương pháp cơ bản về cách dạy và học âm nhạc đặc biệt là phương pháp dạy thực hành áp dụng cho học sinh vì đa phần các học sinh trong tập thể rất thích hoạt động sáng tạo. Các em hứng thú học âm nhạc hơn, thực hành tự tin hơn và có tiến bộ rõ rệt. Tôi rất mong được sự góp ý trao đổi kinh nghiệm của các bạn đồng nghiệp cũng như của những người yêu thích môn âm nhạc, để tìm ra được những phương pháp tối ưu nhất nhằm giúp học sinh có hứng thú và ham mê học âm nhạc, từ đó giáo dục óc thẩm mĩ cho các em, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống.
3. Đề xuất:
Để thực hiện đào tạo các em học sinh trở thành những người phát triển toàn diện về: Đức - Trí - Thể - Mĩ ngoài việc người thầy, cô phải có năng lực thực sự ra thì việc khách quan, ngoại cảnh, khuôn viên, môi trường là những điều tác động lớn đến các em.
Do đó để tạo điều kiện cho việc dạy - học của thầy trò thuận lợi, bản thân tôi là người đứng lớp dạy bộ môn âm nhạc cần kiến nghị một số vấn đề sau:
* Về phía nhà trường:
- Thường xuyên quan tâm, giúp đỡ giáo viên và học sinh. 
- Trang bị thêm một số trang thiết bị và tài liệu tham khảo để phục vụ cho việc giảng dạy bộ môn như có phòng học bộ môn, mua sắm đài loa máy và đàn
- Đầu tư xây dựng phòng học chức năng để học sinh có không gian hoạt động nghệ thuật
* Về phía Phòng GD&ĐT:
- Tổ chức nhiều đợt tập huấn, chuyên đề về bộ môn để giáo viên âm nhạc có điều kiện giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy và nên có những tiết dạy mẫu để giáo viên dự giờ và học tập.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
ÂM NHẠC Ở QUANH TA - Nhạc sĩ Phạm Tuyên
CÁC SÁCH GIÁO KHOA VÀ BỘ SÁCH GIÁO VIÊN ÂM NHẠC 6, 7, 8, 9 Của các tác gỉa : Hoàng Long, Hoàng Lân, Lê Minh Châu, Ngô Thị Nam , Phan Trần Bảng, Đào Ngọc Dung.
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ÂM NHẠC – Hoàng Long, Hoàng Lân.
GIÁO DỤC HỌC ĐẠI CƯƠNG – Nguyễn Sinh Huy và Nguyễn Văn Lê.
Tham khảo một số sáng kiến của các đồng nghiệp.
 6. Hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng môn Âm nhạc – Bộ giáo dục,
 7.Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Âm nhạc trường THCS - NXB GIÁO DỤC.
 8.Tư liệu trên internet
 9.Các trong chơi dân gian trong trường học .
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU 
I .LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.Trang 1
II, MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU. Trang
ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU Trang
GIẢ THIẾT KHOA HỌC  Trang
NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU. Trang
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.. Trang
PHẦN NỘI DUNG
I . CƠ SỞ LÝ LUẬN. Trang
II, CƠ SỞ THỰC TIỄN.. Trang
Thuận lợi Trang
Khó khăn.. Trang
CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
Trang
IV. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM. Trang
PHẦN KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
I .KẾT LUẬN  Trang
KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT Trang
Kiến nghị 
2.Đề xuất 
CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
STT
Kí tự viết tắt
Nghĩa của kí tự viết tắt
Ghi chú
1
THCS
Trung học cơ sở

2
TĐN
Tập đọc nhạc

3
ANTT
Âm nhạc thường thức