Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo 3, 4 tuổi tích cực tham gia hoạt động âm nhạc - Trường Mầm non Yên Viên

o lớp phải lễ phép, tự tin qua bài “Lời chào buổi sáng”của Nguyễn Thị Nhung nhắc nhở cháu phải chào bố mẹ...Con  chào  bố  ạ.  Con chào mẹ   yêu  con  đi  học nhé  chiều  con  lại  về
Cho trẻ nghe những bài trẻ có thể hát theo được như ở trên. Ngoài tác động âm nhạc còn giúp trẻ làm quen, củng cố các bài trong chương trình trẻ phải học hát. Còn có nhiều bài hát không cần trẻ phải hát được cũng tạo không khí vui vẻ khi đến trường: “Đi học” của Bùi Đình Thảo, “Bài ca đi học” của Phan Trần Bảng không chỉ giúp trẻ làm quen, nhận biết cuộc sống xung quanh mà còn chăm từng bữa ăn giấc ngủ : “Ngày đầu tiên đi học” của Nguyễn Ngọc Thiện.
Vào đầu giờ đón trẻ hoặc cuối giờ trả cô có thể cho trẻ vận động theo nhạc với từng nhóm và cá nhân trẻ,cô sẽ phát huy tính độc lập hoạt động của trẻ, phát triển năng khiếu của trẻ và cô dễ dàng sửa sai cho trẻ.
Hình ảnh trẻ hát theo nhạc theo từng nhóm trong giờ trả trẻ.
2 Hoạt động âm nhạc trong giờ học âm nhạc:
 Thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với âm nhạc ở mọi lúc mọi nơi và làm quen với các âm điệu của các bài hát trong các chủ đề. Khi vào tiết học chính cô hướng dẫn trẻ biểu diễn với nhiều phong cách khác nhau phù hợp với lời của bài hát: 
Ví dụ: Bài “Múa cho mẹ xem”  Làm các động tác nhẹ nhàng, múa dẻo phù hợp với lời bài hát thể hiện tình cảm của mình đối với mẹ qua lời bài hát. “Múa với bạn Tây Nguyên” Làm các động tác của vùng Tây Nguyên như động tác đánh cồng, chiêng để thể hiện tình cảm của mình đối với vùng Tây Nguyên yêu dấu
Trẻ được hát các bài hát trong chủ đề trẻ hiểu thêm về cuộc sống xung quanh và yêu quê hương đất nước. Từ đó tạo cho trẻ cảm nhận về nghệ thuật và liên hệ đến việc giáo dục tình cảm đạo đức, thẩm mỹ thông qua bài hát. Trẻ được thể hiện tình cảm được hát đúng nhạc, rõ lời, thể hiện được cường độ sắc thái phù hợp với nội dung bài hát. Trẻ được hát, biểu diễn dưới nhiều hình thức tập thể, tốp ca, đơn ca, hát nối, hát có lĩnh xướng, hát nâng caotạo cho trẻ sự hứng thú cảm nhận được âm nhạc. 
Vận động theo nhạc là một hoạt động phối hợp giữa âm nhạc và các hoạt động múa nghệ thuật tạo cho trẻ có được sự cảm nhận về nhịp điệu, sắc thái, điệu bộ góp phần tích cực vào sự phát triển trí tuệ và thể chất. Trẻ được vận động cả lớp, nhóm, cá nhân với các bài hát. Do vậy có tác dụng giáo dục tình cảm đạo đức, hình thanh nhân cách cho trẻ.
Ngoài ra trong các giờ biểu diễn nghệ thuật cho trẻ sử dụng các nhạc cụ: phách tre, xắc xô, trống, quạt, bông múa sao cho phù hợp với từng bài hát để chọn nhạc cụ cho phù hợp. Hơn nữa cũng cần chọn trang phục cho trẻ khi biểu diễn các bài hát. 
Ngoài giờ âm nhạc, còn tổ chức nghe nhạc trong các giờ khác, lồng ghép âm nhạc vào các giờ học sao cho phù hợp sẽ làm cho tiết học trở nên phong phú hơn.
Trẻ biểu diễn âm nhạc trong giờ học âm nhạc
3 Hoạt động âm nhạc trong hoạt động làm quen văn học :
Trong giờ LQVH giáo viên dạy trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện thông qua việc đọc diễn cảm, hiểu nội dung... để truyền đạt tới trẻ những vẻ đẹp của tiếng nói dân tộc, sản phẩm trí tuệ và tình cảm của bao thế hệ người Việt Nam nối tiếp nhau.
Thông qua việc dạy bài thơ “Hạt gạo làng ta” của Trần Đăng Khoa, sau khi trẻ đọc thơ xong cô kết hợp cho trẻ nghe bài hát “Hạt gạo làng ta” do Trần Viết Bính phổ nhạc. Và chính giai điệu trữ tình của bài hát giúp cho ý thơ trong bài thơ được nâng cao, tiết học thêm sinh động, phong phú và trẻ rất chú ý.
Khi cho trẻ đọc bài thơ “Bác Hồ của em” kết hợp nghe hát bài “Nhớ ơn Bác” của Phan Huỳnh Điểu; Thơ “Chú bộ đội hành quân trong mưa” kết hợp nghe hát bài “Màu áo chú bộ đội” của Nguyễn Văn Tý.
Khi đọc ban giám khảo sẽ cho là bình thường nhưng trong quá trình thực hiện đây là một kinh nghiệm làm cho các tiết thơ, truyện sinh động, hấp dẫn đồng thời giúp trẻ cảm thụ nội dung của bài thơ, câu chuyện đó qua bài hát đó chứ không phải là một nội dung lồng ghép để chuyển tiếp cho hay.
Ngoài ra một số bài đồng dao, thơ, truyện trong chương trình cũng được nhiều nhạc sĩ sáng tác thành nhạc và cũng từng được xoay chuyển hát như:               
 “Gánh gánh gồng gồng”
               “Chi chi chành chành”
                       “Rềnh rềnh ràng ràng”
Giúp trẻ tiếp thu nhanh, mau thuộc và gây hứng thú trong quá trình học của cháu.
4 Hoạt động âm nhạc trong hoạt động khám phá khoa học:
Để giúp trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài của giờ hoạt động chung làm quen khám phá khoa học thông qua việc trò chuyện, đàm thoại, quan sát, trò chơi...thì việc kết hợp sử dụng âm nhạc trong giờ học góp phần tạo cho trẻ có cảm xúc với các đối tượng như bài “Giới thiệu một số loài hoa” yêu cầu là trẻ phân biệt được một số loại hoa, so sánh, nhận xét sự giống và khác nhau...biết thưởng thức vẻ đẹp, mùi thơm, yêu quí, bảo vệ...Sau đó ta cho trẻ nghe bài “Hoa trong vườn” hoặc có thể cho cháu nghe bài “Ra vườn hoa” của Văn Tấn. Và còn nhiều chủ đề khác cũng vậy, ở đây chúng ta không nên dừng lại ở phần nghe để chuyển tiếp mà nghe hát để nắm thêm nội dung thông qua đề tài dạy đó
Chính vì vậy mà để nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc thông qua tình hình thực tế ở trường, lớp giáo viên cần hướng dẫn, gợi ý như sau: là cô giáo Mầm non, khi bắt đầu tiến hành hoạt động nào đó với trẻ, cô giáo  nên khởi đầu bằng các trò chơi, hát bài hát dân ca, nghe các giai điệu nhẹ nhàng và cho trẻ hát các bài hát ngắn, dễ nhớ. Cô giáo có thể ghi âm các bản nhạc hay để phục vụ tốt cho các hoạt động này.
Một thủ thuật thông dụng là cho chơi các trò chơi hay hát đồng ca để tập trung sự chú ý của trẻ, rồi sau đó chuyển nhanh sang hoạt động khác. Duy trì cân đối giữa vận động “Động và tĩnh”. Khi kết thúc một hoạt động nên làm cho nhóm trẻ lắng dịu xuống bằng giai điệu hay bài tập thư giãn thì sẽ đạt kết quả cao nhất khi  tạo sự chuyển tiếp ngọt ngào, uyển chuyển giữa các hoạt động. Nếu dừng lại đột ngột, đứt quãng khi chuyển sang hoạt động kế tiếp sẽ làm cho trẻ mất tập trung, dễ xảy ra lộn xộn. Khi trẻ có nhiều kinh nghiệm âm nhạc, vận động và tự tin hơn, thì có thể bổ sung các vật dụng như: mũ hay trang phục và yêu cầu trẻ sáng tạo vận động cho phù hợp với trang phục đó. Các lời nhận xét cụ thể, khích lệ thích hợp sẽ tạo cho trẻ sáng tạo tích cực. Tránh các lời nhận xét chung chung như tốt, hay, dở, đúng, sai. 
Một số hình thức hoạt động nghệ thuật trong trường mầm non như: Hát, nghe nhạc, vận động sáng tạo, trò chơi ...có tác dụng rất lớn trong việc tạo sự hưng phấn, phát triển nhận thức, trí tưởng tượng, giáo dục những tình cảm xã hội lành mạnh, làm phong phú thế giới nội tâm của trẻ, hình thành phát triển tình cảm thẩm mỹ, kích thích khả năng sáng tạo của trẻ trong quá trình khám phá, tìm hiểu thế giới xung quanh. Do vậy, giáo viên mầm non cần trau dồi kiến thức, kỹ năng cảm nhận và thể hiện cái đẹp xung quanh hơn nữa, để vận dụng tổ chức tốt các hình thức cho trẻ tập hát, nghe nhạc, vận động, chơi trò chơi đóng vai, đóng kịch phù hợp, hiệu quả hơn với trẻ. 
Biện pháp 3: Tổ chức một số trò chơi phục vụ âm nhạc
Đối với trẻ thơ được hoạt động với âm nhạc thông qua các trò chơi là một biện pháp hữu hiệu nhất. Trò chơi đã trở thành phương tiện để đem đến trẻ các yếu tố diễn tả của nghệ thuật sinh động, nó có tác dụng mạnh mẽ giúp trẻ tích cực tham gia các họat động âm nhạc.
Hiện nay trò chơi âm nhạc được coi là một trong các hình thức vận động theo nhạc của chương trình giáo dục âm nhạc mầm non.
 Các yếu tố góp phần làm cho trẻ tích cực tham gia hoạt động âm nhạc nhất là ở lứa tuổi mẫu giáo 3 -4 tuổi học mà chơi, chơi mà học.
a) Trò chơi “Tai ai thính”
- Mục đích: Phát triển tai nghe, phát hiện và nhận ra giọng hát của bạn.
- Chuẩn bị: Mũ chóp kín.
- Cách chơi: Cô cho một trẻ đội mũ chóp kín, gọi một trẻ khác đứng lên hát một bài hát bất kỳ. Cô đố trẻ đội mũ chóp là bạn nào vừa hát. Nếu trẻ chưa đoán đúng, cô yêu cầu bạn hát lại để trẻ đoán.
Trò chơi “Tai ai thính”
b). Trò chơi “Ô của bí mật”
- Mục đích: Trò chơi giúp trẻ được ôn luyện các bài hát, tạo cho trẻ mạnh dạn lên biểu diễn và mong muốn được khám phá những bí mật bên trong những ô cửa.
- Chuẩn bị: Các hình ảnh phù hợp theo từng chủ đề ở phía sau những ô cửa máy vi tính
- Cách chơi: Cho trẻ chia làm 2 đội, hai đội trưởng lên oản tù tì để tìm ra đội nào chơi trước. Có từ 4 – 6 ô cửa được đánh dấu theo thứ tự từ 1- 6, hoặc mỗi ô cửa có một mầu khác nhau. Đội nào chơi trước sẽ được chọn bất kỳ một ô cửa, nếu ô cửa được mở ra bên trong ô cửa có hình ảnh gì thì đội đó phát hát một bài hát nói về hình ảnh đó. VD: Khi đội mở ô cửa có hình con vịt thì đội đó phát hát một bài hát bất kỳ có con vịt như bài “Đàn vịt con”.
	Nếu đội nào chọn ô cửa mà không hát được bài hát có nội dung như hình ảnh trong ô của mình thì quyền hát thuộc về đội bạn.
Trò chơi “Ô của bí mật”
c) Trò chơi “Ai nhanh hơn”
- Mục đích: Phát triển tai nghe, trẻ phản ứng nhanh.
- Chuẩn bị: Ghế để trẻ chơi trò chơi.
- Cách chơi: Mỗi lần chơi gồm 7 trẻ. Trẻ đi xung quanh 6 cái ghế và hát. Khi bản nhạc kết thúc trẻ phải thật nhanh tìm ghế để ngồi. Mỗi ghế chỉ có một trẻ. Những lần chơi sau cô giáo có thể thêm bớt số trẻ hoặc số ghế.
Luật chơi: Trẻ nào chậm, không tìm được ghế ngồi thì phải nhảy lò cò.
Trò chơi “Ai nhanh hơn”
d) Trò chơi “Nghe thấu, hát tài”
- Mục đích: Trò chơi giúp trẻ nhanh nhẹn, linh hoạt, truyền tin cho bạn đúng.
- Chuẩn bị: Một số câu hát trong các bài hát nằm trong chủ để mà trẻ đang học.
- Cách chơi: Thành viên thứ nhất của hai đội ra ngoài lớp, cô nói thầm vào tai từng trẻ đại diện của hai đội một số câu hát giống nhau. Sau đó nhiệm vụ của hai bạn là phải chạy nhanh về đội của mình và nói lại câu hát đó cho bạn thứ hai nghe, bạn thứ hai lại nói thầm vào tai bạn thứ 3.... và cứ thế tiếp tục cho đến bạn cuối cùng của đội, bạn cuối cùng phải lên hát lại đúng câu hát đó. Nếu đội nào hát đúng và nhanh thì đội đó sẽ thắng cuộc.
VD: Cô nói thầm vào tai trẻ đại diện hai đội câu hát “ Yêu chú công nhân, lớn lên cháu lái máy cày”. Hai trẻ đại diện chạy về nói thầm vào tai cho bạn thứ hai của đội mình...và cứ thế cho đến bạn cuối cùng của đội lên hát lại đúng lời của câu hát trên.
Trò chơi “Ghe thấu, hát tài”
e) Trò chơi: “Nghe âm thanh đoán tên dụng cụ”
- Mục đích: Trò chơi phát triển tai ghe, trẻ phản ứng nhanh với các loại tiết tấu khác nhau và ghi nhớ có chủ định.
- Chuẩn bị: Các loại dụng cụ âm nhạc, trống, khăn che mắt.
- Cách chơi: Cô có các loại dụng cụ âm thanh, nhiệm vụ của trẻ là lên dùng khăn che mắt một trẻ lại và cô sẽ cho một trẻ lên chọn 1 loại dụng cụ âm nhạc trẻ thích và gõ. Trẻ bịt mắt có nhiệm vụ là đoàn xem bạn vừa sử dụng loại dụng cụ gì để gõ.
Trò chơi: “Nghe âm thanh đoán tên dụng cụ”
Biện pháp 4: Sử dụng các loại dụng cụ âm nhạc và trang phục gây hứng thú cho trẻ.
	Âm nhạc là món ăn tinh thần đối với trẻ. Những nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng âm nhạc giúp trẻ thoải mái học tập và hoạt động tốt, trí óc phát triển, trí tưởng tượng ngày càng phong phú. Vậy là một người giáo viên mầm non cần cho trẻ được phát triển toàn diện thì khi tổ chức hoạt động âm nhạc giáo viên cần linh hoạt chuẩn bị các dụng cụ, trang phục biểu diễn cho trẻ. Giáo viên cần cung cấp nhiều nguồn âm thanh để trẻ kết hợp sử dụng cùng với trang phục như: mõ, phách tre, trống...Từ những nguyên vật liệu phế thải sẵn có, dễ tìm cô và trẻ có thể tự thiết kế ra những đồ dùng, nhạc cụ sáng tạo kích thích trẻ tham gia hoạt động. Trẻ được mặc quần áo do chính mình tham gia trang trí trẻ sẽ phấn khởi và hứng thú hơn với hoạt động âm nhạc.
Trẻ biểu diễn âm nhạc với các dụng cụ âm nhạc
Trẻ biểu diễn âm nhạc với trang phục do cô và trẻ cùng trang trí
III. Kết quả thực hiện
	Qua các chủ đề thực hiện trong chương trình và một khoảng thời gian không nhiều tôi nhận thấy:
- 95% trẻ say sưa hứng thú với hoạt động âm nhạc.
- Trẻ hát đúng câu, đúng từ, hát rõ lời, đúng nhịp điệu bài hát.
- Trẻ có một số kỹ năng biểu diễn, tự làm các động tác phù hợp với câu hát trong bài.
- Có phong cách biểu diễn âm nhạc trên sân khấu, trẻ mạnh dạn, tự tin khi biểu diễn.
- Trẻ thích đi học, thích múa hát, luôn có tâm trạng vui vẻ và hứng thú khi chuẩn bị vào tiết học âm nhạc vào mỗi chiều thứ 5 hàng tuần.
	Từ khi áp dụng các biện pháp trên đến nay tôi đã thu dược một số kết quả đáng kể sau:
NỘI DUNG
SỐ CHÁU
TRƯỚC KHI ÁP DỤNG
SAU KHI ÁP DỤNG
 Trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động

75
34 trẻ = 45%
72 trẻ = 96%
Trẻ hát rõ lời,đúng giai điệu bài hát
29 trẻ = 39%
65 trẻ = 86,7%
Khả năng vận động theo nhạc
32 trẻ = 43%
68 trẻ = 90,6%
Hứng thú tham gia biểu diễn văn nghệ
37 trẻ = 49%
70 trẻ = 93,3%
Khảo sát khả năng âm nhạc của trẻ sau khi áp dụng các biện pháp
C. KẾT THÚC VẤN ĐỀ
 “Trẻ em như búp trên cành”, trẻ em luôn được mọi cấp mọi ngành quan tâm, chăm sóc giáo dục. Muốn trẻ trở thành con người mới, xã hội chủ nghĩa theo xu thế chung của toàn xã hôi trẻ cần phải được giáo dục theo một hình thức tổ chức đa dạng và phong phú ở mọi lúc mọi nơi. Vì vậy tổ chức hoạt động giáo dục mầm non là một yếu tố cần cần thiết nhằm thực hiện mục tiêu chiến lược phát triển mầm non.
	Giáo dục âm nhạc cho trẻ mẫu giáo là một vấn đề hết sức quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Hình thức tổ chức cho trẻ được hát, múa, biểu diễn và chơi các trò chơi âm nhạc giúp trẻ phát triển tai nghe và kỹ năng sống cho trẻ. Thông qua đó giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt: nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hôi, thẩm mỹ.
	Qua những bài hát, điệu múa, làn điệu dân ca của các vùng miền, trẻ biết yêu cái đẹp của thiên nhiên, con người, động vật, quê hương, đất nước... đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh. Tâm hồn trẻ luôn vui vẻ, ngây thơ, trong trắng...
	Thông qua việc áp dụng các biện pháp góp phần giúp trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi tích cực tham gia hoạt động âm nhạc tôi đã rút ra những bài học kinh nghiệm sau:
1. Giáo viên phải có trách nhiệm cao với công việc, biết xây dựng kế hoạch giáo dục trẻ trong năm theo từng tháng, từng chủ đề, từng tuần, từng ngày, phải luôn yêu nghề, say mê, tận tình với công việc, yêu quý trẻ.
2. Người giáo viên phụ trách lớp phải nắm vững kiến thức, kỹ năng cơ bản của giáo dục âm nhạc. Không ngừng học hỏi, tham khảo tài liệu, tham quan học tấp, sáng tạo trong phương pháp giảng dạy.
3. Tích cực, thường xuyên nghiên cứu, làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo cho trẻ hoạt động.
4. Trang trí lớp đẹp, phóng phú, tạo góc mở cho trẻ hoạt động để lôi cuốn, kích thích sự hứng thú của trẻ và có tác dụng lớn trong việc tuyên truyền với phụ huynh.
5. Kết hợp âm nhạc vào các hoạt động khác.
6. Tổ chức tốt hoạt động âm nhạc cho trẻ trong các ngày hội, ngày lễ. 
7. Biết phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường, có biện pháp tuyên truyền kết hợp với phụ huynh rèn các cháu ở nhà để trẻ có thể tích cực tham gia hoạt động âm nhạc hơn nữa.
	Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân tôi sau gần một năm áp dụng tại lớp mẫu giáo bé. Do điều kiện và thời gian có hạn nên không thể tránh khỏi thiếu sót. Vì vậy kính mong nhận được sự góp ý chân thành của các bạn đồng nghiệp, ban giám hiệu để bản sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn chỉnh và mang lại hiệu quả cao.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!