Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát huy tính tích cực sáng tạo trong hoạt động âm nhạc của trẻ 4, 5 tuổi

uen với nề nếp học tập, khả năng cảm thụ âm nhạc của các cháu chưa tốt, ngồi lâu dễ chán, có một số cháu cá biệt ngồi hay nói tự do, một số cháu thì nhút nhát không dám thể hiện mình trước đám đông. Mỗi khi có giờ âm nhạc tôi gặp rất nhiều trở ngại ngay từ việc sắp xếp chỗ ngồi, chỗ vận động, mặc dù có sự hướng dẫn của cô có cháu chưa biết cách hát đúng nhạc, chưa biết cách vận động, chưa biết cách thể hiện tình cảm của mình vào trong bài hát.	
* Đánh giá về cơ sở vật chất:
 - Đồ dùng trực quan còn ít chưa đa dạng phong phú, thẩm mỹ chưa đạt, giá trị sử dụng chưa cao. Đặc biệt là đồ dùng cho trẻ hoạt động còn rất ít.
 - Phụ huynh phần lớn là công nhân, nên rất khó khăn trong việc hỗ trợ đóng góp kinh phí để tạo góc hoạt động âm nhạc cho trẻ. 
 - Sau khi tìm hiểu thực trạng của lớp từ những thuận lợi và khó khăn trên tôi luôn trăn trở làm thế nào để khắc phục những khó khăn và phát huy những mặt thuận lợi để giúp trẻ bộc lộ hết khả năng cảm thụ âm nhạc của mình và tôi đã tìm cho mình một số biện pháp, phương pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc đối với trẻ trong trường mầm non.
3.Các giải pháp: 
3.1. Mục tiêu của giải pháp:   
   -  Giúp giáo viên nắm vững và hiểu rõ hơn về vai trò ,ý thức tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ Mẫu giáo 4-5 tuổi, từ đó giáo viên có ý thức tự học hỏi , tự bồi dưỡng trong việc tổ chức hoạt động âm nhạc nói riêng và các hoạt động giáo dục khác nói chung.
- Giúp giáo viên nắm vững nội dung , phương pháp , hình thức tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ.
- Giáo viên có kĩ nămg tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ một cách sáng tạo, phát huy được tính tích cực của trẻ.
- Tạo điều kiện cho trẻ có môi trường để cho trẻ tham gia hoạt động âm nhạc tốt hơn , có hiệu quả hơn và phong phú hơn.
- Để phát huy được tính tích cực, sáng tạo trong hoạt động âm nhạc thì việc tạo môi trường hoạt động là rất cần thiết.
 - Tạo điều kiện, cơ hội để trẻ thường xuyên được tiếp xúc với môi trường thiên nhiên muôn hình muôn vẻ. Giúp trẻ cảm nhận và thể hiện thái độ tình cảm của mình.
3.2. Nội dung , cách thức thực hiện:
Giải pháp 1: Bồi dưỡng nâng cao nhận thức .
   - Tham gia học tập các nhiệm vụ trọng tâm của năm học.
- Tập huấn chương trình giáo dục mầm non mới, tổ chức giáo dục tích hợp chủ đề.
- Giáo viên tự bồi dưỡng xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục chủ đề phù hợp với điều kiện của lớp, trường, nhận thức của trẻ, cách tổ chức thực hiện.
- Trao đổi kế hoạch một cách nghiên túc, có hiệu quả giáo dục cao.
- Cùng các đồng chí tổ trưởng chuyên môn nghiên cứu các mục tiêu, nhiệm vụ các nguyên tắc, nội dung giáo dục âm nhạc và các phương pháp, biện pháp, hình thức tổ chức hệ thống lại để cùng trao đổi với đồng nghiệp nghiên cứu xây dựng, tổ chức thực hiện đảm bảo và có hiệu quả.
- Bản thân không ngừng học tập nâng cao nhận thức, công tác giáo dục tư tưởng chính trị , đạo đức nhà giáo và lương tâm nghề nghiệp.	
Giải Pháp 2: Luyện kỹ năng thực hành :
*Luyện kĩ năng ca hát - vận động theo nhạc:
 Để dạy trẻ hát đúng giai điiẹu của bài hát thì yêu cầu giáo viên phải hát dúng nhạc chính vì vậy mà tôi luôn tập luyện các bài hát dạy trẻ hát cũng như các bài hát cho trẻ bằng cách phá nhạc bằng đàn, mua băng đĩa về nghe để luyện hát cho chuẩn.
 Khi hát thuộc mời đồng nghiệp nghe và đánh giá xem đã đúng nhạc chưa để điều chỉnh .
 Để tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc hay, hấp dẫn trẻ chính là hát kết hợp vận động minh họa theo lời ca, sử dụng các dụng cụ âm nhạc gõ đệm theo nhịp, tiết tấu chậm. Chính vì vậy tùy vào từng bài hát dạy trẻ mà tôi lựa chọn vận động cho phù hợp .
Ví dụ: +Với bài hát : “Múa cho mẹ xem” thì dạy các động tác múa minh họa theo lời bài hát.
 + Với bài hát: “ cả nhà thương nhau” thì dạy gõ đệm theo nhịp.
 + Với bài hát: “Gà trống mèo con và cún con” thì dạy gõ đệm theo tiết tấu.
 Do đó tôi luôn tập luyện các động tác múa cơ bản để vận dụng vào từng bài dạy hát cho trẻ cũng như múa hát cho trẻ nghe một cách phù hợp.
Ví dụ: Bài hát: “Chú voi con ở bản đôn”Tôi đã lụa chọn động tác đơn giản như 2 tay giả làm tai voi vẫy vẫy trên đầu 
 Hát cho trẻ nghe bài “ Hoa thơm bướm lượn” tôi lựa chọn những những trang phục của lan điệu dân ca cho trẻ làm quen.
 Nói tóm lại để dạy trẻ kĩ năng giáo dục âm nhạc thì đòi hỏi giáo viên phải thường xuyên rèn kĩ năng ca hát, sáng tạo biên đạo các động tác múa cho phù hợp với nội dung bài hát, lứa tuổi và khả năng của trẻ lớp mình phụ trách.
*Lụa chọn nội dung âm nhạc phù hợp :
 Khi tổ chức một hoạt động âm nhạc thì bao gồm có hoạt động trọng tâm và hoạt động kết hợp. Vì vậy để xác định đâu là hoạt động trọng tâm và đâu là hoạt động kết hợp, đòi hỏi giáo viên phải lựa chọn đúng, phù hợp với các bài hát có giai điệu nhẹ nhàng êm ái thì nội dung kết hợp cũng phải nhẹ nhàng không sôi động làm lấn át đi hoạt động chính và ngược lại.
 Như vậy lựa chọn nội dung để tổ chức ho0ạt động âm nhạc cho trẻ yêu cầu giáo viên phải lựa chọn bài hát phù hợp viới nội dung chủ đề, xác định được nội dung trọng tâm , nội dung kết hơp một cách hài hòa để một giờ âm nhạc đặc biệt có ý nghiã với trẻ .
 Ví dụ: Với bài hát trẻ đã thuộc chọn nội dung trọng tâm là dạy vận động , nội dung kết hợp nghe hát hoặc trò chơi. 
 + Hoạt động chung : Đối với trẻ mẫu giáo trẻ học ở mọi lúc mọi nơi nhưng khi tổ chức một hoạt động tiết học là giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách đầy đủ chính xác cũng như củng cố kiến thức đã biết. Chính vì vậy để tổ chức tốt hoạt động giáo dục trên tiết học đòi hỏi giáo viên phải biết vận dụng các nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức một cách linh hoạt sáng tạo thì mới phát huy được tính tích cực sáng tạo của trẻ khi tham gia vào hoạt động âm nhạc. Xác định được đó là cốt lõi khi tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ tôi phải chuẩn bị kĩ từ khâu lựa chọ nội dung bài dạy cách thức tổ chức sao cho hay nhất.
 Để tổ chức bất cứ 1 hình thức âm nhạc nào cho trẻ thì đầu tiên phải xác định mục tiêu yêu cầu của hoạt động đó, xác định điều kiện cho hoạt động đó để chuẩn bị và cách thức tổ chức hoạt động đó như thế nào cho hay cho phù hợp.
 + Hoạt động góc: Trang trí góc nghệ thuật để trẻ biểu diễn văn nghệ ,chuẩn bị các loại dụng cụ âm nhạc để trẻ hoạt động trong góc
 + Hoạt động ngày hội ngày lễ:
Trong các ngày Hội khai trường, ngày nhà giáo Việt Nam, Tết trung thu, ngày 1/6... Tôi tham khảo với nhà trường nên dành nhiều thời gian cho các cháu biểu diễn văn nghệ. Đó cũng là một hình thức tuyên truyền về ngành học rất lớn. Trẻ rất thích tự làm và được khen, giúp trẻ phát triển trí tuệ, nhanh nhẹn, hồn nhiên, tự tin trước mọi người và cảm nhận được vẻ đẹp, cái hay của âm nhạc. Mặt khác sự cảm thụ tích cực của trẻ về âm nhạc không nên dừng lại ở việc cho trẻ hát lại những bài hát được người lớn truyền thụ mà tri thức và kỹ năng về âm nhạc sẽ được hình thành và tồn tại lâu bền ở trẻ: Nếu các cháu được rèn luyện chu đáo và được tham gia biểu diễn... Tất cả những hình thức biểu diễn, những tác phẩm âm nhạc như đồng ca, đơn ca, hát kết hợp múa, hát kết hợp trò chơi, vận động theo nhạc đệm, đều gây cho trẻ những hứng thú nhất định và nếu biểu diễn thành công sẽ có giá trị giáo dục sâu sắc hơn. Vì sự giáo dục thẩm mỹ bằng nghệ thuật của âm nhạc chỉ được coi là hoàn thiện khi một tác phẩm âm nhạc truyền thụ cho trẻ và sau này chính những trẻ em đó tham gia tái hiện đầy đủ tác phẩm âm nhạc đó.
Cứ đến cuối chủ đề tôi lại tổ chức biểu diễn văn nghệ cuối chủ đề tại lớp. Có đàn, dụng cụ âm nhạc cho các cháu biểu diễn giống như biểu diễn một đêm văn nghệ, cho một vài cháu làm ban nhạc công sẽ có phần quà cho những cháu đạt giải. Tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh và đã nhận thấy nhiều phụ huynh rất phấn khởi về những kết quả của con mình. Có tác dụng rất lớn đến việc đưa con đến trường, lớp. Để phụ huynh có hướng phát huy năng khiếu ở trẻ. Trong cuộc biểu diễn trẻ rất hào hứng, mạnh dạn, tự tin tham gia vào các hoạt động âm nhạc; trẻ thích biểu diễn và say mê với âm nhạc. 
 Giải pháp 3: Tăng cường cơ sở vật chất:
- Khảo sát đồ dùng dụng cụ âm nhạc của lớp, lên kế hoạch mua sắm bổ sung, tự làm.
- Tham mưu với BGH nhà trường hỗ trợ kinh phí mua sắm.
- Phối kết hợp với phụ huynh hỗ trợ các nguyên vật liệu phế thảinhư: Vỏ chai, vỏ hộp bánh kẹo để làm trống, lắc,mũ múa
- Mỗi đợt văn nghệ huy động phụ huynh cùng nhà trường sắm trang phục biểu diễn sau đó phụ ủng hộ để lại lớp, trường.
- Tự sưu tầm mẫu mũ múa , trang phục dụng cụ âm nhạc để làm.
 Giải pháp 4: Tạo cho trẻ môi trường hoạt động âm nhạc thuận lợi: 
 Đặt và xắp xếp các dụng cụ âm nhạc sao cho trẻ có thể thấy rõ và lấy được dễ dàng để trẻ thực hiện hoạt động âm nhạc vào bất cứ lúc nào trẻ thích và trẻ có thể biểu diễn theo ý thích của mình.
 Tạo cho trẻ môi trường nghệ thuật xung quanh trẻ như: Bầy đồ chơi đẹp, xắp xếp các dụng cụ âm nhạc, đồ dùng một cách hợp lý, đẹp mắt, bố trí lớp học ngộ nghĩnh môi trường nghệ thuật sẽ tạo cho trẻ cảm giác thích thú, từ đó trẻ mong muốn được thể hiện mình qua các bài hát, làn điệu dân ca. 
Sự đa dạng của các dụng cụ âm nhạc để lựa chọn nhằm khuyến kích tính chủ động và khả năng sáng tạo của trẻ.
Tóm lại: 
Tôi thấy rằng để giúp bé phát huy tính tích cực , sáng tạo trong hoạt động âm nhạc không phải ngày một ngày hai mà cần có biện pháp thực hiện thường xuyên liên tục và cũng không có biện pháp nào là tối ưu còn phụ thuộc vào thực tế lớp mà cô sử dụng các biện pháp cho phù hợp với những biện pháp trên tôi đã thu được kết quả đáng mừng trên trẻ.
3.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp:
- Kế hoạch giáo dục chủ đề, kế hoạch giáo dục hằng ngày, kế hoạch giáo dục âm nhạc.
- Môi trường có đủ đồ dùng, dụng cụ âm nhạc để tổ chức hoạt động âm nhac: Trống, phách, đàn , ti vi, mũ múa.
- Kinh phí mua bổ xung đồ dùng, trang thiết bị dạy học
- Các nguyên vật liệu làm đồ dùng đồ chơi tự tạo cho hoạt động giáo dục âm nhạc.
- Các hội thi văn nghệ và các ngày hội ngày lễ lớn được tổ chức tại lớp, tại trường.
 3.4. Kết quả:
 Sau một thời gian áp dụng phương pháp, biện pháp trên vào các hoạt động âm nhạc do tôi tổ chức. Tôi thấy có sự chuyển biến rõ rệt trẻ hứng thú tham gia các hoạt động vận động, hát , múa, biểu diễn và trò chơi âm nhạc.
 Khả năng âm nhạc được nâng lên đặc biệt là cách vận động, cách thể hiện tình cảm của mình và khả năng sáng tạo của trẻ được bộc lộ rõ nét trong từng bài học âm nhạc. Các cháu hứng thú tham gia vào các hoạt động âm nhạc, mạnh dạm trước đám đông, có nhiều cách vận động sáng tạo, phụ huynh rất vui và phấn khởi khi về nhà các cháu hát và biểu diễn các bài hát mà mình thích.
 * Kết quả về giáo viên:
- Giáo viên đã có nhận thức về giáo dục âm nhạc là rất quan trọng đối với trẻ
- Sưu tầm được rất nhiều các bài hát ngoài chương trình và các bài dân ca phù hợp với chủ đề.
- Mức độ tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ thường xuyên và đạt kết quả cao .
 * Kết quả về trẻ:
 Và sau đây là kết quả trên trẻ khi đã đúc kết kinh nghiệm và hực hiện một số biện pháp.
Tiêu chí
Đạt
Tỉ lệ %
Chưa đạt
Tỉ lệ %
Nghe và nhận ra các loại nhạc khác nhau
( nhạc thiếu nhi, dân ca)
23
92
2
8
2.Hát đúng giai điệu, tình cảm của bài hát.
25
100


3. Vận động nhịp nhàng theo giai điệu , nhịp điệu của các bài hát, bản nhạc.
25
100


4. Sử dụng các dụng cụ gõ điệm theo nhịp, theo tiết tấu.
23
92
2
8

 * Kết quả về cơ sở vật chất:
 	- Xây dựng một góc tuyên truyền về các bài hát dân ca và đặt lời mới cho các bài dân ca việt nam của cô của trẻ đa dạng, phong phú.
 - Làm được nhiều dụng cụ âm nhạc và trang phục biểu diễn như trống, mõ, đàn.
III. KẾT LUẬN,KIẾN NGHỊ
1. KẾT LUẬN
Giáo dục âm nhạc cho các cháu Mẫu giáo là một vấn đề không những vì nó là một loại hình nghệ thuật, mà nó là nghệ thuật thì không phải ai cũng diễn xuất được , đòi hỏi phải có năng khiếu , không những thế phải có sự tập luyện thường xuyên. Chúng ta được biết rằng âm nhạc gắn liền với con người từ lúc chào đời cho đến khi giã từ cuộc sống. Những tác phẩm âm nhạc được nghe từ thuở bé thường để lại những dấu vết rất sâu sắc và khá lâu dài trong tình cảm và nhận thức của con người. Âm nhạc có một sức mạnh vô cùng to lớn trong việc thể hiện một cách tinh tế thế giới nội tâm của con người. Đối với trẻ em âm nhạc trước khi là một đối tượng thẩm mỹ, có còn là đối tượng của giáo dục. Vì vậy muốn tiến hành tốt việc giáo dục âm nhạc cho trẻ, cô giáo mẫu giáo cần phải: 
- Hát đúng, hát mẫu chính xác, diễn cảm, thể hiện sắc thái, tình cảm của bài hát, hát thuộc bài hát, kết hợp điệu bộ minh hoạ cho bài hát.
- Cô phải biết sử dụng đàn trong giờ học và có nhạc cụ cho trẻ thì mới thu hút trẻ vào giờ học.
- Cho trẻ làm quen âm nhạc ở mọi lúc, mọi nơi để trẻ cảm nhận giai điệu của bài hát, thích tham gia vào các hoạt động âm nhạc.
- Trong giờ hoạt động chung giáo viên phải biết tổ chức và có kỹ thuật chỉ huy tập thể một cách sinh động và chính xác. Nghiên cứu bài dạy, chuyển tiếp nhẹ nhàng lôgic mới thu hút trẻ học tốt.
- Thông qua các hoạt động góc và hoạt động ngoài trời giúp trẻ hiểu biết thêm về âm nhạc và củng cố những kiến thức đã học.
- Cần cho trẻ được biểu diễn văn nghệ trong các ngày hội, ngày lễ. Tổ chức biểu diễn trong các cuộc thi nhằm gây cho trẻ những hứng thú nhất định. Trẻ sẽ rất hào hứng, tự tin tham gia vào các hoạt động âm nhạc.
Trong những biện pháp ấy tôi nhận thấy biện pháp: Giáo dục âm nhạc trong giờ hoạt động chung và giáo dục âm nhạc ở mọi lúc, mọi nơi đạt hiệu quả cao nhất. Tuy nhiên, những biện pháp khác cũng góp phần quan trọng giúp trẻ học tốt giáo dục âm nhạc. 
Từ những vốn kinh nghiệm tích luỹ ấy, tôi đã áp dụng và có hiệu quả ở lớp mình nhằm hình thành ở trẻ những yếu tố của một nhân cách phát triển toàn diện, hài hoà, đó là sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Góp phần đào tạo thế hệ trẻ thành những con người phát triển toàn diện, vì trẻ em hôm nay là thế giới của ngày mai .
2. KIẾN NGHỊ
Để phát huy tính tích cực , sáng tạo trong hoạt động âm nhạc của trẻ (5-6 tuổi) trong giai đoạn hiện nay thông qua việc thực hiện các biện pháp trên đã phần nào đạt được một số kết quả như đã nêu. Bản thân xin có một số đề xuất một số vấn đề sau:
 - Cần tạo điều kiện cho giáo viên tham quan học tập ở các đơn vị bạn để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm.
 - Cần tăng cường hơn nữa các lớp tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng ca hát, vận động theo nhạc, tổ chức các lớp dạy đàn, dạy múa...
 Trên đây là một số sáng kiến kinh nghiệm của tôi đã áp dụng thành công trong việc giúp trẻ phát huy tính tích cực, sáng tạo trong hoạt động âm nhạc. Lần đầu tiên thực hiện đề tài này không tránh khỏi những lúng túng, thiếu sót, rất mong các bạn đồng nghiệp góp thêm ý kiến để đề tài được hoàn chỉnh hơn .
Tôi xin chân thành cảm ơn
Hưng Đạo , ngày 25 tháng 03 năm 2015
 Người viết
 Ngô Thị Thúy
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO, PHỤ LỤC.
1. Phương pháp cho trẻ làm quen với hoạt động âm nhạc
	 Bộ Giáo dục và Đào tạo Hà Nội 1994
2. Chương trình chăm sóc giáo dục mẫu giáo và hướng dẫn thực hiện
	Bộ Giáo dục và Đào tạo Hà Nội năm 1994
3. Giáo dục học mầm non
	Đại học sư phạm 1 Hà Nội 1994
4. Tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non.
	Đại học sư phạm 1 Hà Nội 1994