Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh khi học Âm nhạc

ý của lứa tuổi học sinh tạo điều kiện để các em hoàn chỉnh và cân đối về trí tuệ và thể chất.
 - Mặt khác qua đó phát triển bồi dưỡng những mầm non nghệ thuật tương lai đất nước. Đây là môn học mang tính nghê thuật cao, học sinh theo phương châm học vui – vui học. Vì vậy tạo cho các em say mê hứng thú học tập là rất cần thiết.
 Ta đều biết rằng bất kỳ làm việc gì nếu có hứng thú sẽ đi đến thành công, đặc biệt là đối với học sinh. Nếu thích thú thì các em sẽ làm tốt, khi hoạt động nhận thức của các em dựa trên cơ sở của hứng thú nó sẽ trở nên hào hứng và dễ dàng.
 Hứng thú trong học tập nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, nuôi dưỡng ở các em lòng ham muốn chính đáng trong việc không ngừng vươn tới những đỉnh cao của việc nắm kiến thức, luôn tìm tòi học tập những cái mới, tích cực sáng tạo cái đã học vào hoạt động thực tiễn.
 Môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú cho học sinh. Âm nhạc bản thân nó cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều người tạo cho các em hứng thú trong học tập môn âm nhạc không chỉ nâng cao hiệu quả dạy học mà còn làm cho các em vui tươi phấn khởi thoải mái về tinh thần.
 Là một giáo viên giảng dạy âm nhạc, bản thân tôi nhận thấy đó là một trong những yếu tố hết sức quan trọng.
 Qua thời gian giảng dạy môn Âm nhạc tại trường Tiểu học Vĩnh Lâm, bản thân tôi đã thực hiện hàng trăm tiết dạy cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 và thu được nhiều kinh nghiệm sư phạm cũng như các phương pháp dạy học phù hợp. Nhờ tích lũy được một số kinh nghiệm nên việc dạy học cho các em ngày càng trở nên nhẹ nhàng và hiệu quả hơn.
- Thực trạng về việc dạy và học môn Âm nhạc tại trường TH Vĩnh Lâm :
+ Về mặt thuận lợi:
 Môn âm nhạc là môn học rất lí thú đối với các em, hơn nửa trong giờ học các em được thể hiện khả năng mà không bị ràng buộc bởi những kiến thức cứng nhắc. Một lí do nửa là giờ học âm nhạc rất vui, không những thế mà các em còn được tham gia các trò chơi, các cuộc thi trong giờ học cũng chính vì thế mà tinh thần đoàn kết giữa các học sinh với nhau càng được tăng thêm, khiến các em càng cố gắng hơn nửa trong giờ học, các em được tuyên dương nên niềm vui nối tiếp niềm vui làm các em hăng say hơn, chính vì thế mà các tiết học luôn đạt được những thành công đáng khích lệ.
+ Về khó khăn:
- Môn âm nhạc không phải như các môn khác, không phải ai học cũng làm được,không phải cũng có khả năng cảm âm tốt. Nhiều học sinh nghe nhạc và theo nhịp còn kém, thậm chí có những em cứ thế mà hát không cần nhịp phách gì cả, đa phần là các em không phân biệt được hát như thế nào là đúng, hát như thế nào là sai. Nhiều em cứ hát và gõ đệm một cách ngẫu hứng khiến lớp học ồn ào, gây phản cảm và khó chịu cho các lớp xung quanh.
Hơn nửa điều kiện vẫn chưa có đủ cơ sở vật chất và phương tiện thiết bị dạy học phục vụ cho quá trình đổi mới nâng cao chất lượng và gây hứng thú cho học sinh trong môn âm nhạc.
Đa số phụ huynh chưa hiểu đầy đủ ý nghĩa, sự cần thiết của môn âm nhạc, còn phân biệt giữa môn chính và môn phụ.Đối với học sinh lớp 1, 2, 3 các em rất mạnh dạn,tự tin tham gia trong các hoạt động, song học sinh lớp 4, 5 ngoài phân môn hát các em còn được làm quen với phân môn xướng âm, việc tiếp xúc với các nốt nhạc trong bài tập đọc nhạc còn lúng túng, hạn chế chưa mạnh dạn, tích cực trong tiết học.
 + Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi, một số học sinh còn xem âm nhạc là một môn
phụ, các em chỉ quan tâm tới việc học các môn học chính như Toán, Tiếng Việtnên một số học sinh chưa thực sự hứng thú học. Bởi vậy đặc trưng của bộ môn âm nhạc là khác so với nhiều môn học khác.
 + Để cung cấp kiến thức khoa học giáo dục tư tưởng và rèn luyện kĩ năng cho
học sinh, giáo viên cần phải làm cho học sinh có sự say mê, hứng thú trong học tập và làm cho quá trình học tập của các em trở nên tự giác tạo nên niềm vui tươi, trong sáng và bổ ích.
 + Với bất kì môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú học tập đối với học
sinh. Bản thân nghệ thuật âm nhạc nói chung và môn âm nhạc ở trường tiểu học nói riêng là nguồn cảm hứng là sự kích thích, sự say mê học tập của học sinh nhưng không phải dạy như thế nào cũng gây được hứng thú cho học sinh.
+ Căn cứ vào thực tế hiện nay là giáo dục đang đổi mới phương pháp dạy học, học sinh tự chủ động chiếm lĩnh kiến thức, giáo viên là người hướng dẫn điều khiển việc tạo hứng thú học tập cho các em có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng hiệu quả dạy học.
2. Trình bày biện pháp:
- Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh khi học Âm nhạc. 
+ Phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu của bài học:
 Có một điều thật rõ ràng là ngay từ bước chân của người giáo viên vào lớp với thái độ vui vẻ, thân mật với học sinh, việc đánh giá công bằng trong việc kiểm tra miệng đều là những yếu tố tạo nên không khí hào hứng chung của cả lớp để chuẩn bị bước vào bài học mới nhưng sự hứng thú học tập chỉ thực sự được bắt đầu với phần giới thiệu của giáo viên về đề mục mới, chúng sẽ tạo sự hấp dẫn đối với các em.
+ Vận dụng các phương pháp dạy học âm nhạc một cách linh hoạt:
 Giáo viên cần tránh cách dạy như một thông báo khô khan tẻ nhạt, thay vào đó, cần phải nắm chắc đặc trưng môn học âm nhạc để có cách dạy cho phù hợp, giờ học âm nhạc phải là giờ học nghệ thuật hấp dẫn với phương châm học vui – vui học. Tránh việc dạy lý thuyết một cách khô khan trừu tượng và dạy tập đọc nhạc một cách nặng nề, căng thẳng phải tìm mọi cách cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực trong từng hoạt động của học sinh. Bổ sung sáng tạo thêm các thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học và qua các tiết dạy.
+ Đối với phương pháp dạy tập đọc nhạc:
 Ở lớp 3 các em mới bước đầu làm quen với các kí hiệu âm nhạc như: khuông nhạc, khóa son, vị trí các nốt nhạc..nên hầu hết các em chưa nhớ được vị trí các nốt nhạc, qua lớp 4 các em dần dần nhận biết và nhớ các nốt nhạc thông qua 8 bài tập đọc nhạc. Mới đầu các em còn lúng túng, còn chậm trong việc nhận biết và đọc nốt nhạc, trong quá trình giảng dạy tôi luôn nhắc các em cách nhận biết nốt nhạc nhanh hơn: đầu tiên các em phải nhớ được thứ tự của thang âm Đô trưởng ( Đô - Rê – Mi – Pha – Son – La – Si - Đô ), nốt ở dưới có gạch ngang giữa nốt đó là nốt Đô, kề sát Đô sẽ là nốt Rê, tiếp theo dòng kẻ thứ nhất là nốt Mi, dòng kẻ thứ hai là nốt Son, dòng kẻ thứ ba là nốt Si, nhớ được vị trí như vậy các em sẽ tìm ra vị trí các nốt Pha, La điều nay giúp các em hiểu và nhớ được vị trí nốt nhạc.Trong quá trình dạy tập đọc nhạc không nên căng thẳng, cần tạo hứng thú như luyện cao độ, luyện tiết tấu cần phải kết hợp với nhạc cụ để học sinh đọc đúng giai điệu của bài tập đọc nhạc. Giáo viên đàn từng câu ngắn để các em đọc theo đúng tên nốt nhạc, sau khi đọc nhạc một cách trôi chảy, cần kết hợp gõ đệm theo phách, theo tiết tấu..tiến hành ghép lời ca hoặc đánh nhịp.và cuối cùng học sinh trong lớp đều đọc được bài nhạc. Mối liên hệ giữa đọc nhạc kết hợp với tiết tấu là rất cần thiết. Kỹ năng thể hiện trường độ và tiết tấu phải được quan tâm nhiều hơn nửa bằng những bài tập riêng trong nhiều tiết học. Giáo viên cần phải linh hoạt, sáng tạo những vấn đề đổi mới phương pháp phù hợp với đại đa số học sinh trong các lớp.
 + Đối với phương pháp dạy hát:
 Việc gây hứng thú cho học sinh thì vai trò của giáo viên rất to lớn, đó là qúa trình chuẩn bị của giáo viên, giọng hát, phong cách biểu diễn của giáo viêncách tiến hành dạy hát theo phương pháp giảng dạy mới từng câu ngắn theo lối móc xích, giáo viên đàn giai điệu câu hát, hát mẫu rồi bắt nhịp cho học sinh hát theo. Giáo viên củng có thể đánh đàn giai điệu cho học sinh nghe từng câu ngắn và tập hát lời ca. Sau khi thuộc bài hát giáo viên tập cho học sinh một số động tác phụ họa đơn giản hoặc vận động theo nhạc. Cuối cùng cho học sinh tập biểu diễn thể hiện giọng hát của mình kết hợp với phụ họa, tập trình diễn bài hát theo nhóm, tập lĩnh xướng hay hòa giọngđể tạo cho học sinh mạnh dạn, tự tin giáo viên cùng thực hiện động tác cùng với học sinh, cho các em chuẩn bị hát theo nhóm trong vài phút sau đó lên trình diễn thi đua giữa các nhóm, giáo viên nhận xét tuyên dương tạo niềm vui, hứng thú cho các em, nhằm nâng cao năng lực cảm thụ và thẩm mĩ âm nhạc ở mức độ cần thiết theo mục tiêu chung của môn học. Tính tích cực trong dạy hát cần được xác định cụ thể thông qua các hoạt động của người dạy và người học, đó là điều mà giáo viên âm nhạc cần biết để có thể vận dụng ngay vào các tiết dạy của mình. Bản thân của việc dạy hát, học hát đã mang tính tích cực vì giáo viên và học sinh cùng hoạt động liên tục.
+ Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tinhh tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh nhằm gây hứng thú học tập cho các em:
 Xét về thực chất của việc học tập là một chuỗi vấn đề được đặt ra, được nhận thức rồi được đặt ra và được nhận thức ở mức độ cao hơn, đặc trưng của môn âm nhạc là thực hành. Việc thực hành là một sợi chỉ đỏ của sự thành công sẽ xuyên suốt quá trình dạy và học của bộ môn. Thông qua việc thực hành để dạy lý thuyết, lấy lý thuyết để củng cố kỹ năng thực hành trên cơ sở sử dụng thời gian trên lớp một cách tối ưu để tất cả học sinh được nhìn nghe và luyện tập càng nhiều càng tốt.Thực tế cho thấy rằng nếu trong một tiết học nhạc mà giáo viên đặt ra nhiều câu hỏi vừa sức đối với học sinh, học sinh sẽ dễ hiểu dễ nhớ, hay cho ác em nghe, nhìn thể hiện nhiều thì học sinh rất có hứng thú học, tạo động cơ học tập tốt hơn.
+ Giáo viên cần đưa vào một số trò chơi vừa nâng cao hiệu quả bài học, vừa tạo hứng thú cho học sinh trong các tiết học
 Căn cứ vào thực tế giảng dạy tôi thấy rằng: trong một tiết học giáo viên giành ít thời gian tổ chức trò chơi cho học sinh thì học sinh rất hào hứng học và khắc sâu bài học đó hơn. Trong âm nhạc có rất nhiều trò chơi giáo viên cần lựa chọn những trò chơi phù hợp với từng đối tượng học sinh ở các khối lớp.
 Ví dụ: Trong học hát có trò chơi “ Nghe giai điệu đoán tên bài hát”hay gõ tiết tấu hoặc nghe nốt nhạc để đoán bài đọc nhạc.
 Trong tiết tập đọc nhạc có thể cho học sinh chơi trò chơi “Nghe nhạc đoán tên nốt, hoặc ghi tiết tấu của bài.
+ Giáo viên cần sử dụng phương tiện dạy học linh hoạt, thuần thục là điều rất quan trọng nó như là một yếu tố gây xúc cảm, hứng thú trong tiết học.
 Để tạo được một tiết học sinh động giáo viên không thể không sử dụng phương tiện dạy học. Đồ dùng dạy học phổ biến đó là sách giáo khoa, nhạc cụ tranh ảnh,thanh phách... Các phương tiện đó giáo viên phải biết sử dụng cho phù hợp với nội dung từng bài học. Biết minh hoạ một cách độc đáo, thú vị sẽ kích thích hứng thú học tập của các em. Nếu chỉ lặp lại những kiến thức trong sách giáo khoa thì học sinh cũng không hứng thú học tập và vai trò của giáo viên trên lớp cũng không phát huy được. Mặt khác nếu thoát ly sách giáo khoa làm cho học sinh khó nắm kiến thức cần thiết thì bài giảng dù có hấp dẫn sinh động đến mấy cũng không mang lại hiệu quả sư phạm. Bởi vậy giáo viên phải biết kết hợp giữa kiến thức sách giáo khoa và kiến thức mở rộng. Dạy âm nhạc không phải chỉ dùng lời hát không hay dùng lí thuyết nó sẽ gây sự nhàm chán, vì vậy giáo viên dạy nhạc phải sử dụng nhạc cụ, tranh ảnh minh họa và các phương tiện khác tạo cho học sinh sự hứng thú, yêu thích âm nhạc.
+ Giáo viên cần thường xuyên quan tâm củng cố và phát triển hứng thú của học sinh trong giờ học âm nhạc
 Việc gây hứng thú cho học sinh trong giờ học không chỉ một lần mà phải rèn luyện thường xuyên trong quá trình giảng dạy. Hơn nửa ta cần phải tìm thêm những phương pháp hay, trò chơi mới..tạo những bất ngờ trong tiết học tránh sự nhàm chán, phát triển mức độ gây hứng thú ngày càng tăng đến nổi các em không để ý thời gian trôi đi nhanh chống thế nào và đến khi giờ học kết thúc học sinh còn cảm thấy luyến tiếc.
+ Tạo những sân chơi âm nhạc cho học sinh hoạt động, để được xem, được nghe đựơc thể hiện và bình luận về tăng thêm phần hiểu biết:
 Tổ chức các Hội thi văn nghệ trong và ngoài trường học về các chủ đề trong năm học, các buổi ngoại khoá âm nhạc nói về các nhạc sĩ, ca sĩ nổi tiếng qua các thời đại, bài hát yêu thích, về thể loại âm nhạc.... sẽ giúp cho các em có được sự hiểu biết và niềm say mê hứng thú trong học tập cũng là hình thức phát hiện năng khiếu bồi dưỡng cho các em phát huy khả năng âm nhạc. 
PHẦN III. HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CỦA VIỆC ÁP DỤNG 
BIỆN PHÁP TRONG THỰC TẾ DẠY HỌC.
 Với sự áp dụng các biện pháp nói trên, trong những năm qua tôi được phân công giảng dạy bộ môn âm nhạc . Tôi nhận thấy đa số học sinh đều rất hứng thú học tập, các lớp qua kiểm tra đều đạt kết quả khá cao.
 100% học sinh tôi đã kiểm tra đều xếp loại đạt , có rất nhiều em tỏ ra có năng khiếu về bộ môn.
Học sinh tham gia các hội thi văn nghệ trong và ngoài nhà trường đạt giải cao, các em mạnh dạn tự tin hơn, năng nổ hoạt động trong các phong trào.
PHẦN IV. KẾT LUẬN.
 - Có thể nói rằng môn âm nhạc ở trong trường học có vị trí quan trọng trong việc giáo dục thế hệ trẻ. Ngày nay với nội dung chương trình đổi mới phương pháp dạy học, người giáo viên phải không ngừng học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Ngoài những môn học chính thì môn học âm nhạc giúp cho học sinh phát trển thị hiếu thẩm mỹ nghệ thuật nâng cao dần một bước về tiếp xúc với âm nhạc tạo đà cho sự giáo dục và phát triển toàn diện về nhân cách cho học sinh.
 Do vậy việc dạy môn âm nhạc ở các trường trong quá đổi mới ngày nay là vô cùng cần thiết và không thể thiếu được. Tất cả các giáo viên đứng lớp, giáo viên chuyên biệt và các cấp lãnh chỉ đạo cần hiểu rõ điều này để môn âm nhạc ngày càng phát huy tác dụng góp phần vào sự nghiệp đào tạo các em cho tương lai đất nước.
 Củng từ thực trạng dạy bộ môn âm nhạc ở các trường nói chung và qua những kiến thức được học trong nhà trường, tôi đã đúc rút ra một số kinh nghiệm hữu ích. Đó là phần lớn các yếu tố làm cho học sinh hay người học có được sự hứng thú học tập đó là đều phụ thuộc vào vai trò của giáo viên.
 Những cách thức, những con đường gây hứng thú cho học sinh trong học tập môn âm nhạc là hết sức phong phú, mỗi người có một phương pháp biện pháp riêng của mình.
- Các đề xuất và kiến nghị:
 Vì đây là một môn học mang tính đặc trưng riêng nên rất cần phải có phòng học nghệ thuật, trang bị thêm một số tranh ảnh, tài liệu phục vụ môn học.
Kính đề nghị Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Trị, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Vĩnh Linh, cùng tổ bộ môn Âm nhạc tổ chức các chuyên đề về môn âm nhạc, có nhiều tập huấn cho giáo viên chúng tôi được trao đổi, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau để phục vụ cho việc giảng dạy môn âm nhạc được tốt hơn.
 Trên đây tôi mới chỉ đề cập phần nào đến kinh nghiệm của bản thân tôi trong suốt quá trình giảng dạy. Chắc chắn không tránh khỏi sự thiếu sót hay những phương pháp đó chưa hoàn toàn phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của trường lớp và phương pháp hay khả năng hứng thú của giáo viên cũng như việc học của các học sinh.
 Vậy mong các cấp lãnh đạo, quý thầy cô giáo cùng các bạn đồng nghiệp góp ý bổ sung thêm để đề tài này được hoàn thiện hơn.
 Vĩnh Lâm, ngày 03 tháng 11 năm 2022
 Xác nhận của hiệu trưởng	 Người thực hiện
 Nguyễn Thị Hà	 Phạm Thị Phương