Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh với phân môn âm nhạc thường thức ở trường THCS TT Nhã Nam

 sinh bằng một trò chơi nhỏ như trò chơi“ Đi tìm ca sĩ” . Tôi cho các em hát một bài hát đã học trong quá trình cả lớp thực hiên bài hát các em sẽ chuyển tay một đồ vật. Khi bài hát kết thúc đồ vật ở bạn nào thì bạn đó sẽ lên biểu diễn một bài hát cho cả lớp. Trò chơi vừa giúp các em khởi động giọng vừa tạo không khí sôi động cho tiết học. 
2. Biện Pháp 2: Tổ chức trò chơi
* Hình thức tổ chức trò chơi
Với hình thức tổ chức trò chơi luôn luôn tạo được không khí sôi nổi hứng thú trong tiết học có phân môn âm nhạc thường thức. Kích thích được sự tự giác trong việc tìm hiểu nội dung bài học. Và điều đặc biệt hình thức tổ chức trò chơi có thể áp dụng trong mọi thời điểm, nhiều nội dung trong tiết học. Từ khởi động tiết học, tìm hiểu bài học đến củng cố nội dung bài sau khi kết thúc bài học đều có thể sử dụng hình thức tổ chức trò chơi.
3. Biện pháp 3: Tổ chức hoạt động theo nhóm
- Để kích thích tính tự giác tích cực, độc lập và tạo hứng thú cho học sinh thì giáo viên cần phải biết lựa chọn những phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phù hợp. Vì vậy tôi thường chọn hình thức tổ chức dạy học theo nhóm. Dạy học nhóm nếu được tổ chức tốt sẽ có tác dụng phát triển năng lực giao tiếp, tăng cường sự tự tin cho học sinh; năng lực hợp tác làm việc nhóm; năng lực sang tạo, tự lực và tính trách nhiệm của sinh.
Cách tiến hành
Bước 1: Hs trong lớp được chia thành các nhóm nhỏ
Bước 2: Gv giao nhiệm vụ và xác định nhiệm vụ của các nhóm
Bước 3: Quy định thời gian làm việc cho các nhóm.
Để giới thiệu về một nhạc sĩ, hay một loại nhạc cụ chúng ta có thể thông qua trò chơi “Giải đáp thắc mắc” (Giáo viên đã chuẩn bị các câu hỏi).
Cho học sinh xem lại những thông tin kiến thức có trong sách giáo khoa trong vòng 5 phút. Sau đó gấp sách lại cùng thảo luận các câu hỏi giáo viên đã chuẩn bị sẵn ở bảng phụ (chỉ là xem lại vì ở tuần học trước giáo viên đã dặn học sinh chuẩn bị bài trước ở nhà).
Sau hiệu lệnh, các nhóm có tín hiệu giành quyền trả lời , nhóm nào phát tín hiệu trước nhóm đó giành được quyền trả lời. Nhóm nào trả lời sai quyền trả lời sẽ dành cho các nhóm còn lại . Lưu ý nhóm nào ra tín hiệu trước hiệu lệnh sẽ mất quyền ưu tiên trả lời (luyện tập tính tự chủ, kiên nhẫn, năng động, nhạy bén).
Ví dụ: Giới thiệu nhạc sĩ Văn Ký: Âm nhạc 6 – Tiết 14.
- GV ghi sẵn các câu hỏi ở bảng phụ (lần lượt từng câu). Mỗi câu một hiệu lệnh:
- Cho biết năm sinh, nơi sinh của nhạc sĩ Văn Ký ?
- Nhạc sĩ Văn Ký bắt đầu sáng tác từ năm nào?
- Ngoài sáng tác các bài hát, nhạc sĩ Văn Ký còn sáng tác thể loại âm nhạc gì?
- Kể tên một số tác phẩm tiêu biểu của nhạc sĩ Văn Ký?
- Ông được nhà nước truy tặng danh hiệu gì?
- Bài ca hy vọng của nhạc sĩ Văn Ký được sáng tác năm nào?
Nhóm nào có số lượng câu trả lời đúng nhiều nhất là nhóm thắng. Giáo viên cho điểm cộng nhóm để tạo hứng thú trong thi đua. (Trong quá trình trả lời câu hỏi các nhóm sẽ được tự nhận xét, bổ sung cho nhau cuối cùng giáo viên sẽ chốt kết quả và cộng điểm khuyến khích)
4. Biện pháp 4: Kể chuyện
Cách tiến hành
Trong các tiết học âm nhạc thường thức ngoài những thông tin đã có trong sách giáo khoa, giáo viên nên sưu tầm những câu chuyện về tác giả, tác phẩm hay các tư liệu về sinh hoạt âm nhạc, về các nhạc cụ đặc biệt là những câu chuyện mang tính lịch sử, mang tính dân gian thì sẽ tập trung thu hút sự chú ý của học sinh vào bài học, giúp các em dễ nhớ nội dung bài học và góp phần tích cực trong việc giáo dục đạo đức, tình cảm cho các em thông qua bộ môn. 
Bước 1: Gv sưu tầm những câu chuyện về cuộc đời, sự nghiệp hay hoàn cảnh ra đời của các bài hát, xuất xứ của các loại nhạc cụ...
Bước 2: Giáo viên sẽ kể cho học sinh nghe hoặc có thể qua video để tạo hứng thú cho học sinh tìm hiểu kiến thức.
Bước 3: Yêu cầu học sinh cảm nhận và trả lời các câu hỏi.
Ví dụ: 
- Trong tiết 25 lớp 8 khi giới thiệu về nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn và bài hát biết ơn Võ Thị Sáu, tôi sẽ kể cho học sinh nghe câu chuyện về người nữ anh hùng Võ Thị Sáu.
- Trong tiết 29 lớp 6 khi giới thiệu về bài hát “ Như có Bác trong ngày vui đại thắng”, tôi sẽ kể chuyện cho học sinh nghe về hoàn cảnh ra đời của bài hát.
- Trong tiết học 18 lớp 7 khi giới thiệu về cồng chiêng, đàn T’rưng của Tây Nguyên tôi kể cho học sinh nghe về sự ra đời của chiếc đàn T’rưng.
Thực tế trong tiết dạy khi tôi thường kể các mẩu chuyện về nhạc sĩ hay hòan cảnh ra đời của các bài hát, các loại nhạc cụ thì các em rất chú ý và tập trung và từ những mẩu chuyện đó các em đã rút ra bài học cho bản thân, giáo dục tính ham học, biết vươn lên trong học tập. Và đặc biệt các em biết trân trọng, biết tự hào về các nhạc sĩ, những nhạc cụ dân tộc cũng như nền âm nhạc truyền thống Việt Nam.
5. Biện pháp 5: Ứng dụng công nghệ thông tin 
Trong phân môn âm nhạc thường thức việc sử dụng công nghệ thông tin trong việc thiết kế bài dạy là rất hữu hiệu để tạo hứng thú cho học sinh đối với phân môn này. Vì kiến thức trong phân môn âm nhạc thường thức thường rất đa dạng, đa dạng về các hình ảnh về âm thanh về các câu chuyện, các thể loại âm nhạc. Trong khi dụng cụ trực quan để phục vụ cho phân môn lại khá nghèo nàn hoặc qua sự thể hiện của giáo viên không thực sự sinh động đặc biệt là các loại nhạc cụ, hay hình ảnh các nhạc sĩ hay câu chuyện về các loại nhạc cụ. Việc sử dụng công nghệ thông tin trong thiết kế bài dạy sẽ giúp các hình ảnh đa dạng , phong phú tạo hứng thú cho các em học sinh.
Cách tiến hành
Bước 1: Giáo viên phải thiết kế bài dạy phù hợp nội dung từng tiết 
Bước 2: Giáo viên trình chiếu các hình ảnh, âm thanh trong nội dung bài dạy
Bước 3: Hướng dẫn yêu cầu học sinh quan sát bài học
Ưu điểm của phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin:
+ Học sinh có thể mắt thấy, tai nghe, khi giáo viên giới thiệu bài .
+ Hiệu ứng trên máy giúp học sinh hứng thú, tập trung học bài hơn .
+ Học sinh có thể xem video những tư liệu giáo viên trình chiếu, thay bằng những hình ảnh tĩnh.
+ Có thể chơi các trò chơi ở những phương pháp trên mà giáo viên không cần phải làm bảng phụ câu hỏi và đáp án.
Ví dụ 1: Giới thiệu đàn piano. (Tiết 02 lớp 6); Giới thiệu khèn và sáo trúc( tiết 19 lớp 6)
Giáo viên trình chiếu cho học sinh xem hình ảnh cây đàn piano, khèn, sáo trúc cấu tạo và tính năng của các loại đàn. Cho các em quan sát các hình thức biểu diễn của đàn. Gv trình chiếu cho các em xem đoạn video kể về sự ra đời của cây đàn.
Ví dụ 2: Tiết 23 Lớp 8: Một số nhạc cụ dân tộc
Giáo viên cho xuất hiện hình ảnh nhạc cụ cùng âm sắc của nhạc cụ đó, hỏi tên nhạc cụ, học sinh trả lời. 
Giáo viên cho xuất hiện đáp án và trích đoạn video phần nhạc công trình tấu nhạc cụ đó để minh họa, học sinh theo dõi và nghe âm sắc của các loại nhạc cụ. Giáo viên giới thiệu cấu tạo và cách thức biểu diễn của các loại nhạc cụ.
Sau đó, củng cố phần này bằng trò chơi “Thử tài đoán tên nhạc cụ”. 
Ví dụ 3: Tiết 11 lớp 7: Giới thiệu một số thể loại ca khúc
Giáo viên cho học sinh nghe các thể loại bài hát. Học sinh sẽ cảm nhận và phân biệt được từng thể loại.
Sau đó, củng cố nội dung bằng trò chơi” nghe giai điệu đoán tên thể loại bài hát”
6. Biện pháp 6: Phối hợp các phương pháp, hình thức tổ chức trong tiết dạy cho hợp lí
Sự phối hợp các phương pháp trong tiết học là rất quan trọng và phải lựa chọn phương pháp nào cho từng tiết học cụ thể, sử dụng các phương pháp đó thế nào để đạt hiệu quả cao nhất. Có thể phân chia phân môn Âm nhạc thường thức thành ba dạng bài như sau: 
- Giới thiệu về tác giả, tác phẩm.
- Giới thiệu một số nhạc cụ.
- Giới thiệu một số thể loại âm nhạc.
+ Đối với bài giới thiệu về tác giả, tác phẩm: Giáo viên cần giới thiệu chân dung nhạc sĩ, tác phẩm âm nhạc của nhạc sĩ trong sách giáo khoa và đặt các câu hỏi liên quan đến tác giả, kể cho học sinh nghe những câu chuyện về tác giả, sự ra đời của tác phẩm, trình chiếu cho học sinh xem về một số hình ảnh liên quan đến nhạc sĩ, tiếp đó cho học sinh nghe các ca khúc được giới thiệu của nhạc sĩ và cuối cùng là cho học sinh nghe trích đoạn các bài hát qua video đã chuẩn bị trước.
+ Đối với bài giới thiệu một số nhạc cụ: Giáo viên nên sử hình ảnh của các loại nhạc cụ khác nhau, ngoài thông tin trong sách giáo khoa giáo viên nên tìm thêm những tư liệu nguồn gốc của các loại nhạc cụ và kể cho các em nghe thêm về thông tin âm nhạc có liên quan. Ở tiết học này giáo viên nên sử dụng đàn Organ để các em phân biệt được màu sắc âm thanh của từng loại nhạc cụ. Cho các em nghe độc tấu một số tác phẩm âm nhạc, nghe những bản nhạc không lời có các âm thanh của tiếng đàn vừa được giới thiệu để các em thấy được cái hay, cái đẹp của các âm sắc âm thanh của các loại nhạc cụ.
+ Đối với bài giới thiệu về thể loại âm nhạc: Giáo viên nên hướng dẫn học sinh tìm hiểu về tính chất, nhịp điệu, âm điệu cũng như hình thức biểu diễn các tác phẩm của từng thể loại âm nhạc. Giáo viên nên hỏi thêm những tác phẩm khác không có trong sách giáo khoa thuộc những thể loại nào và có thể cho học sinh trình bày tác phẩm đó, giáo viên cho học sinh nghe thêm một số tác phẩm của từng thể loại qua băng đĩa và nhận xét tác phẩm đó thuộc thể loại nào.
C. MINH CHỨNG VỀ HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP
Giúp học sinh có sự hứng thú và yêu thích với phân môn âm nhạc thường thức. Từ đó các em có thêm những hiểu biết những kiến thức về các tác giả, các thể loại âm nhạc, các làn điệu dân ca, các nhạc cụ dân tộc và phương tây
Giúp học sinh phát triển trí tuệ, bồi dưỡng tình cảm trong sáng, lành trong các nội dung môn học khác ở THCS.
Rèn kỹ năng cảm thụ Âm nhạc, bồi dưỡng tình cảm trong sáng qua đó hình thành nhân cách. Có tác dụng giáo dục đạo đức, hướng tới cái hay, cái đẹp và phát triển toàn diện cho học sinh.
Trong quá trình áp dụng giải pháp mới trong dạy học phân môn âm nhạc thường thức cho học sinh từ lớp 6 đến lớp 8 ở trường THCS TT Nhã Nam tôi đã điều tra và lưu lại những kết quả thử nghiệm, nhằm so sánh về mức độ hứng thú đối với phân môn âm nhạc thường thức và sản phẩm cụ thể tôi nhận được:
Các mức độ yêu cầu
Kết quả khi chưa áp dụng các biện pháp
Kết quả đã áp dụng các biện pháp
Nhớ được tên các tác giả 
50%
80%
Nắm được các ca khúc đã học 
60%
90%
Phân biệt được các thể loại bài hát
47%
85%
Phân biệt được các loại nhạc cụ 
48%
82%
%
Có hứng thú với phân môn âm nhạc thường thức.
37%
80%
Đối với các biện pháp mới khi dạy phân môn âm nhạc thường thức với cách thức như vậy đến nay, các em học sinh đã có niềm yêu thích với phân môn âm nhạc thường thức. Rất nhiều những câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp, bài hát đi cùng năm tháng của các nhạc sĩ được các em ghi nhớ. Các em cũng phân biệt được các thể loại bài hát, các thể loại dân ca, dân ca các vùng miền, các loại nhạc cụ dân tộc và phương tây.
Các tiết học có phân môn âm nhạc thường thức không còn sự uể oải, nhàm chán nữa mà thậm chí mỗi khi có phân môn âm nhạc thường thức các em luôn hào hứng tự chủ động tìm hiểu bài trước ở nhà.
Sau khi áp dụng các biện pháp vào giảng dạy các em đã có thái độ học tập thực sự tích cực với phân môn âm nhạc thường thức.
So sánh kết quả trước và sau khi thực hiện giải pháp cụ thể như sau
Kết quả khảo sát đầu năm học 2021-2022 khi chưa thực hiện các biện pháp:
Đối tượng
Tổng số
Có hứng thú với phân môn ANTT
Bình thường
Không có hứng thú với phân môn ANTT
SL
%
SL
%
SL
%
Khối 6
126
53
42,1
47
37,3
26
20,6
Khối 7
138
54
39,1
57
41,3
27
19,6
Khối 8
103
33
32,0
42
40,8
28
27,2
Kết quả khảo sát kết thúc năm học 2021-2022 sau khi đã áp dụng các biện pháp:
Đối tượng
Tổng số
Có hứng thú với phân môn ANTT
Bình thường
Không có hứng thú với phân môn ANTT
SL
%
SL
%
SL
%
Khối 6
126
92
73,1
23
18,3
11
8,6

Khối 7
138
98
71,0
24
17,4
16
11,6
Khối 8
103
67
65,0
23
22,3
13
12,7
Như vậy so sánh kết quả thấy rất rõ thái độ hứng thú của học sinh với phân môn âm nhạc thường thức có nhiều chuyển biến. Tuy chưa thực sự cao nhưng đó cũng là sự thay đổi đáng kể của học sinh trường THCS TT Nhã Nam khi được áp dụng các biện pháp.
D. CAM KẾT
Các biện pháp tạo hứng thú cho học sinh với phân môn Âm nhạc thường thức ở trường THCS là một nhiệm vụ cần thiết trong việc giảng dạy bộ môn âm nhạc. Đòi hỏi sự nỗ lực của bản thân với một mục tiêu duy nhất là làm sao để cải thiện được sự hứng thú của các em đối với phân môn âm nhạc thường thức.
Áp dụng các biện pháp tạo hứng thú cho học sinh trong phân môn âm nhạc thường thức trong các tiết dạy đã đem lại cho các em lòng tự tin, sự hứng thú say mê học môn âm nhạc nói chung và phân môn âm nhạc thường thức nói riêng  sẽ làm các em học sinh bớt đi những căng thẳng, mệt mỏi sau những giờ học tập văn hóa trên lớp, giúp cho các em có thêm vốn hiểu biết về âm nhạc Việt Nam, thêm yêu thích và tích cực tham gia các hoạt động văn nghệ trong và ngoài nhà trường góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Từ đó giáo dục óc thẩm mĩ cho các em, giúp các em hiểu được cái hay cái đẹp có tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu con người hướng tới những điều tốt đẹp.
Trên đây là các biện pháp tôi áp dụng trong năm học 2021-2022 đối với phân môn âm nhạc thường thức nhằm tạo hứng thú cho học sinh đối với phân môn. Trong quá trình triển khai thực hiện còn nhiều thiếu sót vậy rất mong nhận được ý kiến đóng góp của của Hội đồng khoa học giáo dục để tôi tiếp tục hoàn thiện các biện pháp đối với việc tạo hứng thú cho học sinh trong môn học âm nhạc nói chung và phân môn âm nhạc thường thức nói riêng.
Cam kết: Tôi cam đoan những các biện pháp trên đây là do bản thân tôi đã triển khai thực hiện có hiệu quả và không sao chép hoặc vi phạm bản quyền.
TT Nhã Nam, ngày 03 tháng 10 năm 2022


GIÁO VIÊN
Nguyễn Thị Thủy
	
E. ĐÁNH GIÁ, NHẬN XÉT CỦA NHÀ TRƯỜNG
1. Đánh giá, nhận xét của tổ/ nhóm chuyên môn
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 

TỔ/NHÓM TRƯỞNG CHUYÊN MÔN
Nguyễn Thị Thoa
2. Đánh giá, nhận xét, xác nhận của Hiệu trưởng	
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ