Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nhằm tạo hứng thú, phát huy tính tích cực và sáng tạo cho học sinh tiểu học khối lớp 2 trong học tập môn Âm nhạc ở trường Tiểu học Phạm Hùng

hu “Tính mở” của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, chương trình chỉ quy định những nguyên tắc, định hướng chung về yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực của học sinh, nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục và việc đánh giá kết quả giáo dục, không quy định quá chi tiết, để tạo điều kiện cho giáo viên phát huy tính chủ động, sáng tạo trong thực hiện chương trình. Từ đó, với một chủ đề có 4, 5 hoặc 6 nội dung, tôi có thể sắp xếp, thay đổi trình tự các nội dung mà vẫn đảm bảo mục tiêu bài học, học sinh tiếp thu kiến thức tích cực hiệu quả. Sự thay đổi phù hợp còn làm cho tiết học sinh động hơn, hấp dẫn hơn tránh được tình trạng rập khuôn cứng nhắc theo sách hướng dẫn và sách giáo khoa.
Ví dụ: Chương trình Âm nhạc lớp 2 (Chân trời sáng tạo), Chủ đề 4 có các nội dung: Khám phá; nghe nhạc; hát; đọc nhạc; thường thức âm nhạc; nhạc cụ. Tôi có thể thiết kế các nội dung theo 2 phương án sau nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ nội dung của một chủ đề và vẫn đảm bảo mục tiêu bài học.
Tiết
Phương Án 1
Phương Án 2
1
Khám phá
Nghe nhạc
Khám phá
Hát
2
- Hát
Hát (tt)
Đọc nhạc
3
Hát (tt):
Đọc Nhạc
Thường thức âm nhạc
Hát (tt)
Nghe nhạc
Thường thức âm nhạc
4
Hát (tt)
Nhạc cụ
Hát (tt)
Nhạc cụ.
Bên cạnh việc sắp xếp các trình tự dạy học, khi soạn kế hoạch bài dạy tôi soạn theo khung kế hoạch bài dạy của công văn 2345/BGDĐT – GDTH về việc hướng dẫn xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường cấp tiểu học. Các hoạt động của tiết dạy dù thay đổi trình tự thế nào thì nội dung tiết dạy vẫn đảm bảo đầy đủ các bước Mở đầu – hình thành kiến thức mới – luyện tập, thực hành - vận dụng, trải nghiệm.
Giải pháp 6: Sử dụng phương tiện dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin
Một giờ học sinh động, giáo viên không thể không sử dụng phương tiện dạy học. Đồ dùng dạy học phổ biến đó là sách giáo khoa, nhạc cụ, tranh ảnh. Các phương tiện đó giáo viên phải biết sử dụng một cách phù hợp với nội dung từng bài học. Biết minh hoạ một cách độc đáo, thú vị sẽ kích thích hứng thú học tập của các em. Theo kinh nghiệm giảng dạy của tôi, nếu chỉ lặp đi lặp lại những kiến thức trong sách giáo khoa thì học sinh cũng chưa hứng thú học tập và vai trò của giáo viên trên lớp cũng chưa được phát huy. Mặt khác, nếu thoát ly sách giáo khoa làm cho học sinh khó nắm được kiến thức cần thiết thì bài giảng dù có hấp dẫn sinh động đến mấy cũng không mang lại hiệu quả sư phạm. Vì vậy, người giáo viên vừa phải biết kết hợp kiến thức sách giáo khoa và vừa mở rộng kiến thức thêm cho các em. Đặc biệt, với môn âm nhạc chú trọng thực hành mà người giáo viên dạy nhạc không có nhạc cụ, không biết sử dụng nhạc cụ thì tiết học sẽ trở nên nhàm chán, hiệu quả bài dạy không cao.
Bên cạnh đó, một tiết dạy Powepoint với màu sắc sinh động, những hình ảnh ngộ nghĩnh, các video hấp dẫn sẽ thu hút học sinh chú ý vào bài giảng đem lại hiệu quả cao trong mỗi bài dạy. Nhằm làm phong phú thêm nội dung giảng dạy, đáp ứng nhu cầu của thời đại. Tôi xây dựng giáo điện tử giúp học sinh có những tiết học trực quan, sinh động góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo môn âm nhạc. Bằng những hình ảnh trực quan kết hợp nghe âm thanh thật sẽ tạo hứng thú cho học sinh. Từ đó phát huy tính tích cực, sáng tạo cho các em.
Ví dụ: Trong chương trình âm nhạc lớp 5, tiết 10 có nội dụng: Giới thiệu một số nhạc cụ nước ngoài.
Tôi sử dụng Powerpoint trình chiếu tranh ảnh hoặc một đoạn video giới thiệu về những loại nhạc cụ đó, kết hợp với thuyết trình, giảng giải cho học sinh. Cho học sinh quan sát, thảo luận nêu ra nhận định của mình. Củng cố bằng trò chơi “Nghe âm thanh đoán tên nhạc cụ”. Khi nghe âm thanh học sinh phải nhận biết được đó là tiếng của loại nhạc cụ nào? Hình dáng ra sao? Và học sinh mô phỏng được cách sử dụng.
Tôi không ngừng tham gia các lớp tập huấn, tự bồi dưỡng và trao dồi kiến thức về công nghệ thông tin để ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động giảng dạy của mình. Giúp học sinh vận dụng linh hoạt các giác quan (mắt nhìn, tai nghe). Có phản xạ nhanh nhạy, ghi nhớ, khắc sâu bài học. Và đặc biệt hơn hết là tạo cho các em học sinh sự hứng thú và mong chờ đến tiết học âm nhạc để được hát, được nghe
nhạc, được quan sát những hình ảnh thông qua bài giảng điện tử của cô. Dưới đây là sản phẩm được tạo ra từ phần mềm viết nhạc Musecore và phần mềm Powerpoint.
Biện pháp 7: Thường xuyên sử dụng linh hoạt cách củng cố kiến thức
- Việc gây hứng thú cho học sinh trong giờ học không chỉ một lần mà phải rèn luyện thường xuyên từ phút đầu đến phút cuối giờ học. Hơn nữa phải làm cho mức độ hứng thú ngày càng tăng đến nỗi các em không để ý thời gian trôi đi nhanh chóng và đến khi giờ học kết thúc học sinh còn luyến tiếc. Thay cho việc đặt câu hỏi, tôi có thể dùng hình thức trắc nghiệm, nối cột, bốc thăm để củng cố kiến thức. Tôi đưa ra một số bức tranh minh họa cho bài hát, học sinh cần phải xếp chúng theo trình tự phù hợp với nội dung của bài hát. Ngoài ra, giáo viên có thể chuẩn bị những bông hoa điểm tốt thi đua giữa các tổ, nhóm, sau mỗi tiết học giáo viên tổng kết số hoa và sau một tháng tổ nào đạt được nhiều hoa điểm tốt sẽ được nhận một phần quà nhỏ khuyến khích động viên tinh thần học tập của các em.
Giải pháp 8: Liên kết giữa các môn học và giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
- Mỗi một bài hát trong chương trình đều gắn với một chủ điểm mà các em đang học. Vì vậy, tôi muốn qua bài học của mình, học sinh được nhắc lại những kiến thức đã học, áp dụng vào thực tế đồng thời giáo dục kĩ năng sống cho các em học sinh.
Ví dụ: Học bài hát: Tre ngà bên Lăng Bác. Tôi nêu một số câu hỏi giúp học sinh ôn lại kiến thức:
+ Em hãy cho biết trong bài có chỉ loại cây nào? Em hãy kể tên?
+ Em hãy cho biết bài hát kể về nhân vật nổi tiếng nào của nước ta?
+Để xứng đáng là cháu ngoan Bác Hồ em phải làm gì?
- Tôi có thể cho học sinh trả lời cá nhân hoặc nhóm thảo luận đưa ra ý kiến sau đó nhận định chung. Qua hoạt động này, học sinh được nhớ lại, được nhắc lại kiến thức đã học, giàu thêm vốn từ ngữ, áp dụng thực tế việc làm của bản thân vào tình hình trường, lớp mình.
Giải pháp 9: Thực hiện đa dạng hóa các trò chơi trong âm nhạc phù hợp với từng tiết học, từng hoạt động.
- Thông qua những trò chơi âm nhạc tôi mang đến cho học sinh những phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Tùy vào tính chất từng hoạt động,
từng bài mà tôi chọn trò chơi phù hợp.
Ví dụ 1: Lớp 1 tiết đọc nhạc, tôi sẽ hướng dẫn các em trò chơi hỏi đáp theo cao độ 2 nốt Son – Mi. Có thể hỏi đáp con vật, màu sắc, hỏi tên, đồ vật,....
Ví dụ 2: Hướng dẫn học sinh tham gia trò chơi “Bản hòa tấu vui nhộn”, từng nhóm sẽ tạo ra âm thanh của đồng hồ, cái chuông và xe lửa theo tiết tấu được quy định. Sau đó cùng hòa tấu lên theo hướng dẫn của giáo viên.
Ví dụ 3: Hướng dẫn học sinh tham gia sáng tạo mẫu tiết tấu dựa trên bài đồng dao: “Rồng rắn lên mây”, hướng dẫn học sinh đọc theo 2 mẫu tiết tấu sau đây hoặc có thể
sáng tạo thêm mẫu tiết tấu.
Ngoài ra, giáo viên có thể cho học sinh chơi trò chơi “Hát nhẩm” rèn luyện cho học sinh chắc phần tiết tấu khi học bài hát mới. Hoặc ở tiết ôn bài hát, giáo viên cho học sinh chơi trò chơi “hát theo nguyên âm A- I- O- U” để rèn luyện hát tốt phần giai điệu bài hát.
Tính mới của sáng kiến:
Sáng kiến được thực hiện hoàn toàn mới
Giáo viên “ thoát” ra khỏi trình tự lên lớp cứng nhắc, khuôn mẫu:
+ Học sinh được chủ động trong việc học, giáo viên chỉ là người định hướng, sửa sai.
+Tăng cường kĩ năng sống mạnh dạn trước đám đông, khả năng diễn dạt, biểu diễn, hợp tác.
+ Các em tự tìm hiểu thông tin để mở rộng kiến thức và khả năng lĩnh hội kiến thức, ứng dụng trực tiếp vào trong đời sống.
+ Kích thích sự sáng tạo, hứng thú của học sinh nhìn vạn vật xung quanh qua các tác phẩm âm nhạc.
Hiệu quả vận dụng.
So sánh, đối chứng kết quả trước và sau khi áp dụng các giải pháp:
Khi áp dụng các giải pháp trên, tôi nhận thấy các em học sinh đều rất hứng thú say mê học tập, do đó mà kết quả được nâng lên rõ rệt.
Trước khi áp dụng
Sau khi áp dụng
Số lượng học sinh rụt rè, nhút nhát khi biểu diễn còn nhiều.
Số lượng học sinh mạnh dạn, tự tin khi biểu diễn tăng lên nhiều.
Lớp học trầm, thụ động.
Học tập nhanh nhẹn, hăng hái phát biểu ý kiến.
Không mạnh dạn bày tỏ quan điểm của bản thân.
Mạnh dạn thể hiện những suy nghĩ, cảm nhận của mình về bài học.
Học sinh có nhiều khó khăn trong giờ học âm nhạc, ít tham gia các hoạt động.
Thích thú tham gia các hoạt động cùng các bạn và hoạt động sôi nổi.
Làm việc cá nhân là chủ yếu.
Làm việc nhóm thể hiện tinh thần đoàn kết giúp bạn cùng học thông qua thảo luận.
Học sinh có năng khiếu chưa phát huy được hết tài năng.
Học sinh được gia đình, thầy cô tạo điều kiện thuận lợi phát huy hết tài năng.
Học sinh thao tác còn chậm.
Học sinh học tập nhanh nhẹn, hăng hái phát biểu ý kiến.
Tâm lí sợ sai không giám hỏi.
Thực hiện tốt phương châm “ hỏi để giỏi”
Giáo viên cung cấp thông tin, kiến thức mới.
Học sinh tự tìm tòi, học hỏi để cung cấp thêm kiến thức.
Giáo viên phải điều tiết mọi hoạt động của tiết học, học sinh làm theo.
Học sinh biết cách quản lí, tổ chức, hướng dẫn các bạn cùng tham gia.
Số lượng học sinh xem link bài học và làm bài tập ít
Số lượng học sinh xem link bài học và bài tập gửi về giáo viên nhiều hơn

Kết quả khảo sát sự hứng thú, tích cực học tập môn Âm nhạc của học sinh giữa học kì II năm học 2022-2023 của các khối thì học sinh hoàn thành tốt đã tăng lên
Lớp
Đầu HK I
Tỉ lệ
Giữa HK II
Tỉ lệ
Lớp 2A
14/34
41,17%
29
85,3%
Lớp 2B
13/34
38,23%
31
91,2%
Lớp 2C
13/33
39,4%
30
90,9%
Lớp 2D
14/32
43,75%
30
93,8%
Tổng cộng
54/133
40,6%
120/133
90,22%
- Trong quá trình nghiên cứu và áp dụng sáng kiến này, tôi đã mở rộng áp dụng ở lớp 3A, hiệu quả đạt được trên cả mong đợi:
Em Nguyễn Thiên Kim đã đạt giải tư hội thi “ Tài năng nhí” vòng thị xã Hòa Thành năm học 2022 – 2023.
Khả năng ứng dụng, triển khai của giải pháp:
Có thể ứng dụng đối với những giáo viên giảng dạy Âm nhạc trong các trường Tiểu học trong địa bàn thị xã Hòa Thành.
KẾT LUẬN
Đánh giá về phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến:
Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy kết quả đạt được như trên là rất khả quan. Tuy nhiên để đạt được những kết quả này không phải trong một vài tiết học mà có thể đạt được. Giáo viên phải có sự kiên trì bền bỉ nhận xét, động viên, luyện tập. Có những em cần phải cầm tay hướng dẫn cụ thể từng từ, tiếng cho đến câu hát. Như vậy để đạt được hiệu quả nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh tiểu học thì người giáo viên phải hoà mình với học sinh, hiểu được đặc điểm tâm lí của từng học sinh, cũng như đặc điểm của từng lớp mà áp dụng những hình thức và phương pháp hướng dẫn khác nhau. Vì trong các phương pháp dạy học không có phương pháp nào là vạn năng mà giáo viên phải biết kết hợp hài hoà sáng tạo thì khả năng phát huy được năng khiếu cũng như tinh thần say mê học tập của học sinh là rất cao. Với những cách thức hướng dẫn như trên giúp học sinh trong lớp đều tham gia ca hát rất tích cực.
Bài học kinh nghiệm:
- Để đề tài được ứng dụng thành công thì cả giáo viên, học sinh cần phải có sự phối hợp nhịp nhàng và đồng bộ.
Giáo viên:
Phải có lòng yêu nghề, tận tâm, tận tuỵ với công tác giảng dạy, cống hiến hết mình cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo.
Tự học để nâng cao trình độ chuyên môn. Tự bồi dưỡng, tìm tòi, thu thập, sưu tầm bổ sung kiến thức mới cho mình.Tiếp nhận thông tin một cách khoa học, chính xác.
Cần dành nhiều thời gian cho việc rèn luyện cách sử dụng đồ dùng dạy học sao cho nhuần nhuyễn, không bị lúng túng.
Luôn luôn học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp. Dành nhiều thời gian cho việc chuẩn bị bài dạy. Nắm vững kiến thức và truyền thụ kiến thức một cách chính xác.
Luôn thay đổi các phương pháp linh hoạt, phù hợp, sử dụng các phương tiện nghe nhìn nhằm tạo cảm giác mới lạ thu hút học sinh.
Định hướng cho học sinh tự tìm tòi thông tin thiết thực, bổ ích cho bài học.
Hướng dẫn học sinh tham gia hoạt động tích cực, luôn tạo được sự hứng thú cho học sinh. Dạy học và sửa sai kịp thời, khuyến khích học sinh nhận xét bạn, giáo viên nhận xét đánh giá nhẹ nhàng.
Học sinh:
Chủ động, tích cực, tự tin, mạnh dạn tham gia vào các hoạt động trong giờ học và hoạt động ngoại khóa như biểu diễn dưới sân trường, các cuộc thi văn nghệ.
Ghi nhớ các hiệu lệnh và quy định để phối hợp tốt với bạn trong nhóm và hoàn thành yêu cầu đề ra.
Hướng nghiên cứu tiếp theo:
Nghiên cứu về đổi mới phương pháp dạy và học làm cho học sinh say mê học “Tập đọc nhạc” ở khối lớp 1 và 2.
Xin chân thành cám ơn!
Người viết đề tài
Trần Thị Hồng Thắm
VI. NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ VÀ XẾP LOẠI
1/ Hội đồng sáng kiến của Trường Tiểu học Phạm Hùng:
- Nhận xét :
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
- Xếp loại:
.
.....
.....
..........
......................................................................................................................................
, ngày . tháng ..năm 2023
TM. HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
2/ Hội đồng sáng kiến Phòng GD&ĐT Thị Xã Hòa Thành:
- Nhận xét:
.
.
.
.
..................................................
......................................................................................................................................
- Xếp loại:
..................
, ngày . tháng ..năm 2023
TM. HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN