Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm áp dụng công nghệ thông tin vào dạy Âm nhạc lớp 4, 5

HẦN DẠY HÁT:
 Thông thường trong một tiết học dạy hát người giáo viên thường sử dụng tranh ảnh để minh họa cho nội dung và phần nhạc và lời của bài hát được photo to ra rồi treo lên bảng, cách làm này đến nay đã trở nên nhàm chán đối với học sinh. Thực tế với cách giới thiệu bài vẫn là tranh ảnh minh họa nhưng chất lượng những bức ảnh rất cao có thể là ảnh động thì tác dụng của nó đã vượt trội so với cách làm cũ, ví dụ:
 Giới thiệu học hát bài: Thiếu nhi thế giới liên hoan
Nhạc và lời: Lưu Hữu Phước
(Môn âm nhạc lớp 4 )
 Thông qua các hiệu ứng trình chiếu của phần mềm Powerpoint, các bức ảnh này có thể chuyển động theo ý đồ của giáo viên với phần giai điệu của bài hát được lồng ghép trực tiếp có thể phát đồng thời trong quá trình người giáo viên giới thiệu bài.
 Dạy bài hát : “ Thiếu nhi thế giới liên hoan”
 Nhạc và lời: Lưu Hữu Phước 
 ( Môn Âm nhạc Lớp 4)
 Khi cho học sinh tập khởi động giọng giáo viên cũng có thể sử dụng rất nhiều hiệu ứng trong phần mềm Powerpoint. Sau khi giáo viên đã chèn hình ảnh, âm thanh tương ứng với những nốt nhạc cho học sinh khởi động, thì việc cho học sinh khởi động giọng tất đơn giản, hình ảnh sinh động, đẹp mắt, âm thanh rõ ràng chuẩn xác, thì việc khởi động giọng cho học sinh sẽ đạt hiệu quả rất cao và còn giúp cho học sinh tập hát dễ dàng hơn.
Video khởi động giọng:
 Thông qua các hiệu ứng trình chiếu của phần mềm Powerpoint, các bức ảnh này có thể chuyển động theo ý đồ của giáo viên với phần giai điệu của bài hát được lồng ghép trực tiếp có thể phát đồng thời trong quá trình người giáo viên giới thiệu bài. Với việc sử dụng các ứng dụng của hiệu ứng hình ảnh động kết hợp chèn với âm thanh sẽ tạo hiệu quả cao khi hướng dẫn học sinh tập đọc lời ca, hay tập hát và vỗ tay đệm, hoặc gõ đệm. Để hướng dẫn học sinh các cách gõ đệm: Giáo viên có thể sử dụng các hiệu ứng trong Powerpoint để tạo hiệu quả hướng dẫn học sinh luyện hát kết hợp vỗ tay, và gõ đệm theo bài hát đạt hiệu quả tốt nhất.
 Học sinh chỉ cần quan sát sơ đồ trên và nghe giáo viên gợi ý là đã tự biết nhiệm vụ của nhóm mình. Với phần rèn luyện các kỹ năng như vận động phụ họa hoặc tập biểu diễn, tùy thuộc vào nội dung từng bài hát cụ thể mà người giáo viên có thể lồng ghép các video clip vào cho học sinh xem và tự tìm cách vận động phụ họa hay biểu diễn một cách hoàn toàn chủ động và sáng tạo.
 Ngoài ra việc xây dựng các kỹ năng hát nâng cao cũng rất dễ xây dựng trên một sơ đồ trực quan, thay cho việc giáo viên phải giải thích, dẫn giải.
 2. BIỆN PHÁP 2 VỚI PHẦN DẠY TẬP ĐỌC NHẠC:
 Ở lớp 4, 5 chương trình dạy tập đọc nhạc đòi hỏi giáo viên phải lần lượt rèn cho học sinh các kỹ năng cần thiết như: Luyện đọc cao độ, luyện tập tiết tấu, tập đọc nhạc, ghép lời ca. Nếu chỉ đơn thuần treo tranh bài tập đọc nhạc lên bảng rồi với một cây đàn và giáo viên lần lượt thực hiện các thao tác trên thì học sinh sẽ tiếp thu bài một cách mơ hồ, thậm chí dẫn đến tình trạng học sinh học vẹt (Nghe bạn đọc rồi bắt chước đọc theo). Vậy thì với phần thiết kế bài giảng trên máy vi tính một cách trực quan, cụ thể các kỹ năng cần thực hiện học sinh sẽ dễ dàng tiếp thu bài một cách chủ động tích cực bởi nếu bài giảng giáo viên thiết kế tốt đã gây sự tò mò của họ.
Với phần dạy tập đọc nhạc, giáo viên có thể đưa toàn bộ phần đọc nốt nhạc và lời bài hát được soạn nhạc trên phần mềm Encore, phần mềm MuseScore 3, hoặc phần mềm Audacyti để tạo ra từng câu nhạc hoặc đưa riêng phần đọc lời ca, cũng như cho chạy hết cả bài kết hợp đọc nhạc, ghép lời ca.
 Ví dụ: Dạy tập đọc nhạc bài TĐN số 4: Con chim ri. 
 ( Môn Âm nhạc lớp 4)
 Với các hiệu ứng của phần mềm, các nốt nhạc trong phần luyện tập cao độ có thể đưa ra lần lượt khi luyện tập kèm cao độ chuẩn của nốt ấy khiến học sinh dễ dàng thẩm âm một cách chuẩn xác. Ở phần luyện tập cũng vậy, giáo viên có thể tạo trường độ của các nốt bằng cách dùng các âm sắc của bộ gõ điện tử minh họa cho hình tiết tấu cần thực hiện.
 Trong phần tập đọc nhạc và ghép lời ca, phần nhạc và lời có thể xuất hiện theo chủ ý của giáo viên, kết hợp với hệ thống câu hỏi cùng các hiệu ứng về âm thanh cũng như hình ảnh, tạo hiệu quả rất đặc biệt hỗ trợ tốt cho việc truyền đạt kiến thức cho học sinh.
 Sau khi học sinh tự quan sát và nghe cao độ, trường độ của các âm có trong bài TĐN, lúc này tự bản thân mỗi học sinh đã bắt đầu nắm được các kỹ năng cơ bản và các yêu cầu của bài tập đọc nhạc. Và học sinh đã có thể tự vỡ bài thông qua sự hướng dẫn, hỗ trợ của giáo viên.
 Ví dụ: Bài Tập đọc nhạc số 8: “Mây chiều ” ( Âm nhạc lớp 5)
 Mục tiêu: Giúp HS có khái niệm về nhịp 2/4 hiểu được sự khác nhau giữa nhịp 2/4 và ¾. Biết thể hiện phách mạnh, phách nhẹ trong nhịp ¾ bằng gõ phách và đánh nhịp.
 Khi hoàn thành các yêu cầu của bài học giáo viên có thể cho học sinh ôn bài bằng cách chơi trò chơi: 
 Trên màn hình sẽ là các hình nốt nhạc chuyển động, trên bảng giáo viên để sẵn khuông nhạc và học sinh sẽ xung phong lên gắn các nốt nhạc theo bài tập đọc nhạc mình vừa học.
3. BIỆN PHÁP 3 VỚI PHẦN DẠY ÂM NHẠC THƯỜNG THỨC:
 Trong chương trình âm nhạc lớp 4, 5 ngoài việc học hát, tập đọc nhạc học sinh còn được giới thiệu các nhạc cụ dân tộc Việt Nam và nhạc cụ nước ngoài, được nghe kể chuyện về một số nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới. Với dạng bài dạy này nếu giáo viên chỉ sử dụng một vài bức tranh minh họa thì hiệu quả của tiết học sẽ không cao, học sinh sẽ có ấn tượng mờ nhạt sau tiết học. Ngược lại nếu khai thác tốt thì đây là một dạng bài học sinh rất hứng thú bởi tính tò mò, muốn tìm hiểu thế giới xung quanh là đặc điểm của lứa tuổi. Thực tế đã chứng minh rằng trong các tiết học mà mọi thông tin cũng như các kiến thức liên quan mà giáo viên biết khai thác trên mạng Internet như kênh: you tube, sẽ đem đến hiệu quả rất cao trong việc tạo ấn tượng và gây được sự hứng thú cao trong học tập của học sinh
Đàn tứ
 Ví dụ: Bài giới thiệu một số nhạc cụ dân tộc.
 Là nhạc cụ có 4 dây, thường được xuất hiện trong dàn nhạc cổ truyền như cải lương, hát bội.
Đàn tứ có âm sắc tươi sáng, thích hợp để diễn tả những giai điệu vui tươi sôi nổi, mạnh mẽ.
* Video giới thiệu đàn Tỳ Bà.
*Video giới thiệu đàn Tam.
 *Video hòa tấu các nhạc cụ dân tộc.
 Ngoài hình ảnh của các nhạc cụ sẽ có hình ảnh minh họa tư thế chơi đàn và âm thanh thực minh họa thông qua các video clip biểu diễn, thậm chí trong các tiết âm nhạc tăng cường giáo viên còn có thể giới thiệu cho học sinh lịch sử ra đời và cấu tạo cụ thể của các nhạc cụ này, tuy nhiên tất cả những vấn đề trên người giáo viên chỉ dạy học sinh ở mức độ mang tính giới thiệu vì với học sinh tiểu học chưa thể ghi nhớ một cách cụ thể các kiến thức nêu trên, nhưng với tinh thần gợi mở, khuyến khích tìm hiểu sẽ có tác dụng tích cực cho học sinh.
 Bài giới thiệu về tác giả, tác phẩm: về nhạc sĩ Lưu Hữu Phước.
 Tiết 28, lớp 4: Dạy bài hát: “ Thiếu nhi thế giới liên hoan”.
 Sau khi nghe giới thiệu nhạc sĩ thì việc giáo viên cho học sinh nghe nhạc, hoặc giới thiệu các tác phẩm nổi tiếng của các nhạc sĩ (Thông qua các trang Web về âm nhạc của Thế giới và Việt Nam) là vô cùng có ý nghĩa. Trong bất kỳ thời gian nào về sau này, hễ cứ nghe thấy nét nhạc nào đã được nghe, học sinh đều có thể trả lời được ngay tên nhạc sĩ sáng tác một cách rất chính xác, hay khi nhìn thấy hình ảnh chân dung của nhạc sĩ nào thì các em cũng nói ngay được tên nhạc sĩ đó, bởi vì trong tâm trí của các em đã có một ấn tượng sâu sắc, nhờ những kiến thức đã được thay đổi cách thức truyền đạt mà công nghệ thông tin là công cụ hữu ích nhất để thực hiện điều đó. Bằng việc tổ chức trò chơi ô chữ vừa củng cố bài học vừa giúp học sinh nhớ được tác giả.
 *Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp.
 Để đưa công nghệ thông tin vào day học môn Âm nhạc ở trường tiểu học đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng tìm tòi, học hỏi, nghiên cứu, sáng tạo mà còn phải biết khuyến khích các em cùng tham gia. Thường xuyên đổi mới và hoàn thiện các phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tạo mối quan hệ gần gũi, hợp tác trong quan hệ giáo viên và học sinh. Trong điều kiện hiện nay, đòi hỏi người giáo viên phải biết nắm bắt và ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, áp dụng soạn giảng giáo án điện tử góp phần vào nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học âm nhạc. Nhất là việc đầu tư các trang thiết bị để phục vụ cho việc dạy và học trong các tiết ứng dụng công nghệ thông tin là rất cần thiết. Đòi hỏi các ban ngành, cấp trên và nhà trường quan tâm hơn nữa.
*Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp.
 Các biện pháp và giải pháp luôn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, hỗ trợ lẫn nhau, bổ sung cho nhau, giúp giáo viên dạy tốt hơn, các em say mê môn học, không khí học tập sôi nổi hơn. Khi đã đưa ra giải pháp là ứng dụng công nghệ thông tin vào tiết dạy nhưng phải biết phối hợp nhịp nhàng, nhuần nhuyễn với nhau. Nếu như chỉ biết đưa ra giải pháp mà không biết giải quyết biện pháp làm sao cho phù hợp thì tiết học cũng trở nên nhàm chán mà thôi. 
 VI. Kết quả thực hiện
 Khi đưa công nghệ thông tin vào việc giảng dạy môn Âm nhạc, đa số các em học sinh ham thích học hát. Hầu hết các em biết trình bày bài hát, các em thuộc nhiều bài hát trong chương trình được các em dùng trong hoạt động ngoại khóa và văn nghệ đầu giờ,... chỉ còn một số ít học sinh do không có khả năng trình bày bài hát nên chưa mạnh dạn trong học tập và tham gia phong trào nhưng luôn có sự quan tâm và rèn luyện đối với bộ môn. Trong các hoạt động ngoại khóa, vui chơi của các em, đã giúp các em giảm bớt căng thẳng trong quá trình học tập, rèn luyện tai nghe tạo cho các em sự nhanh nhẹn hoạt bát tự tin trước đám đông hơn. Vì vậy, đã làm cho các em dần yêu thích và gắn bó với môn học hơn. Đồng thời người giáo viên năng nổ nhiệt tình hơn trong tiết dạy, gần gũi với học sinh hơn.
Việc học tập tốt trong giờ học chính khoá cũng giúp góp phần nào giúp các em mạnh dạn tự tin hơn trong các hoạt động ngoại khoá do trường, địa phương và ngành tổ chức. Một số em lúc đầu chưa mạnh dạn, chưa tự tin nhưng đến nay các em đã không còn ngại ngùng khi đứng trước các bạn, các em tự tin hơn. Chất lượng bộ môn được nâng cao rõ rệt. 
 Bằng phương pháp điều tra thông qua bảng tổng hợp ghi nhận tình hình học tập và khảo sát sản phẩm âm nhạc của 286 học sinh 4, 5 đã thu được kết quả khả quan. Có thể thấy rõ điều này qua một vài số liệu (được ghi nhận học kỳ 2 ) như sau :
KHẢO SÁT LẦN 1
TRƯỚC KHI ÁP DỤNG GIẢI PHÁP
(Giữa học kì I /2022)
- Lớp học trầm
- Học tập chậm chạp, ít phát biểu ý kiến. 
- Chưa thể hiện được tính chất, tình cảm bài hát.
- Chưa biết nêu cảm nhận của mình về bài hát.
- Chưa mạnh dạn trong nhận xét các bạn biểu diễn bài hát.
- Số lượng học sinh rụt rè, nhút nhát khi biểu diễn còn nhiều.
KHẢO SÁT LẦN 2
SAU KHI ÁP DỤNG GIẢI PHÁP
(Giữa học kì II /2022)
- Lớp học sôi nổi, tích cực.
- Học tập nhanh nhẹn, hăng hái phát biểu ý kiến. 
- Thể hiện được tình cảm sắc thái của bài hát. 
- Biết nêu cảm nhận của mình về bài hát, tác phẩm âm nhạc.
- Ham mê học hát, cảm nhận được sự tinh tế trong âm nhạc đặc biệt biết rung động trước cái đẹp của thiên nhiên, cuộc sống thể hiện trong lời ca. 
 - Số lượng học sinh mạnh dạn, tự tin khi biểu diễn tăng lên nhiều.

So sánh kết quả của của việc khảo sát có thể thấy rõ sự tiến bộ. Qua 1 học kì áp dụng mặc dù hiệu quả chưa thật sự đạt mức tối đa nhưng đó là một tín hiệu đáng mừng, khẳng định rằng : Giải pháp về tổ chức học tập theo phương pháp mới là giải pháp tiến bộ, phù hợp và đúng đắn.
Kết quả đánh giá học sinh giữa học kì 2 năm học 2022 -2023
Khối 4, 5
Tổng số HS
Hoàn thành tốt 
Hoàn thành 
Chưa hoàn thành 
SL
%
SL
%
SL
%
Lớp 4A
47
22
46,8
25
53,2
0
0
Lớp 4B
49
27
55,1
22
44,9
0
0
Lớp 4C
53
34
64,1
19
35,9
0
0
Lớp 5A
51
27
52,9
24
47,1
0
0
Lớp 5B
43
21
48,8
22
51,2
0
0

Lớp 5C
43
22
51,2
21
48,8
0
0

Tổng
286
153
53,5
133
46,5
0
0

 PHẦN KẾT LUẬN
Kết luận
 Trên đây là một số công việc đã thường xuyên được thực hiện trong các giờ dạy Âm nhạc tại trường Tiểu học Thăng long. Bằng cách làm này hiệu quả các tiết dạy Âm nhạc đã được nâng lên rõ rệt, học sinh rất hứng thú học tập và tiếp thu bài một cách chủ động, nhanh chóng. Tính chuyên nghiệp trong các tiết học Âm nhạc dần được khẳng định, từng bước vượt ra khỏi việc dạy và học Âm nhạc một cách đơn điệu, tẻ nhạt. Sự hiểu biết âm nhạc của học sinh được nâng cao rõ rệt, góp phần giáo dục thẩm mỹ âm nhạc và định hướng tốt cho việc cảm thụ và thưởng thức âm nhạc của học sinh về sau này. Xuất phát từ thực trạng khả năng nhận thức tiếp thu những kiến thức đặc thù của bộ môn Âm nhạc, tôi đã lựa chọn và đưa vào thực tế những phương pháp giảng dạy của mình trên cơ sở bám sát chương trình hướng dẫn của Bộ GD&ĐT và tôi đã thu được những kết quả đáng kể. Qua quan sát thực tế nhận thấy các em yêu thích bộ môn hơn, hào hứng học tập hơn. Đặc biệt là kết quả học tập cũng như chất lượng của công tác phong trào văn hoá văn nghệ đã nâng lên rõ rệt, các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn trong việc tham gia các hoạt động văn nghệ của trường cũng như phong trào văn hoá văn nghệ của các cấp.
 Bên cạnh những kết quả đạt được đó tôi tích luỹ được một số kinh nghiệm sau:
 - Phải có lòng yêu nghề, tận tâm, tận tuỵ với công tác giảng dạy, cống hiến hết mình cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo.
 - Tự học để nâng cao trình độ chuyên môn. Nhất là cần có nhiều thời gian cho việc rèn luyện cách sử dụng đồ dùng dạy, các phần mềm hỗ trợ dạy học sao cho nhuần nhuyễn, không bị lúng túng trước học sinh.
 - Luôn luôn học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp.
 - Dành nhiều thời gian cho việc chuẩn bị bài dạy.
 - Nắm vững kiến thức và truyền thụ kiến thức một cách chính xác.
 - Tạo không khí sôi nổi, gần gũi với học sinh, nhưng không nên dẫn đến tình trạng “ Cá mè một lứa” mà phải nghiêm khắc trong giờ học, tuy nhiên ngoài giờ học giáo viên nên gần gũi trò chuyện với các em để các em cảm thấy thân thiện với giáo viên.
 - Dạy và sửa sai kịp thời, nhận xét đánh giá nhẹ nhàng.
 - Luôn tạo được sự hứng thú cho học sinh. 
- Chuẩn bị đồ dùng dạy học cụ thể cho từng bài.
Khuyến nghị:
 Tôi xin có ý kiến đề xuất như sau: BGH tiếp tục bổ sung thêm những đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ môn như: Máy tính kết nối internet để đáp ứng nhu cầu học tập của các em. Phòng GD&ĐT tiếp tục mở thêm nhiều chuyên đề về dạy ứng dụng các phần mềm công nghệ thông tin hỗ trợ dạy học môn Âm nhạc hiệu quả để giáo viên được trao đổi kinh nghiệm cũng như học tập tiếp thu những phương pháp mới của đồng nghiệp để có thể dạy tiết học Âm nhạc hay hơn học sinh tiếp thu tốt hơn. Đề tài này nghiên cứu dựa trên thực tế tôi đã giảng dạy trong những năm qua tại trường Tiểu học nơi tôi công tác, đúc kết những kinh nghiệm xin trình bày với quý đồng nghiệp.Trong quá trình thực hiện đề tài khó tránh khỏi sai sót, rất mong được sự giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý đồng nghiệp, của hội đồng khoa học, các cấp lãnh đạo.
 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của tôi, không sao chép của người khác và bất kỳ nguồn tài liệu nào.
 Hà Nội,ngày 15 tháng 4 năm 2023
 Người viết 
 Vũ Mai Hương