Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm sáng tác và ứng dụng thơ, vè, đồng dao dạy cho trẻ mẫu giáo 4, 5 tuổi trong trường mầm non

ẻ yêu thích được đến trường.
*VD Thơ rèn kỹ năng chào hỏi lễ phép
 Chào hỏi lễ phép
 Mẹ ơi cô giáo dạy,
 Gặp người lớn khoanh tay,
 Chào hỏi thật lễ phép,
 Miệng tươi nở nụ cười,
 Ai cũng đều yêu mến.
* Mục đích, ý nghĩa nội dung bài thơ: Chào hỏi lễ phép
+Hình thức: Thể thơ 5 chữ, dễ đọc và dễ nhớ.
+ Nội dung: Bài thơ nói lên sự lễ phép của bạn nhỏ với người lớn : ông bà, bố mẹ, cô giáo.
+ Hiệu quả sử dụng: Trẻ thích thú, vui vẻ, hào hứng, trẻ cảm nhận được lời thơ, nhịp thơ, hình ảnh trực quan, phát triển ngôn ngữ, làm giàu vốn từ, kích thích tưởng tượng.
+ Câu hỏi:
Bài thơ có tên là gì ?
Bài thơ nói về ai ?
Cô giáo đã dạy bé điều gì?
 + Cách dạy:
 Với bài thơ này có thể dạy trẻ trên tiết học, mọi lúc mọi nơi. Dạy trẻ bằng cách đọc thơ cho trẻ nghe để trẻ cảm nhận, dạy trẻ học thuộc thơ một cách diễn cảm.
Hình thức dạy theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào sự sáng tạo của mỗi giáo viên.
+ Giáo dục: Giáo dục trẻ biết chào hỏi lễ phép với người lớn tuổi khi gặp ở bất cứ đâu
*VD:Thơ rèn kỹ năng ngồi học
 NGỒI HỌC
Giờ học đến rồi Lưng không vặn vẹo
Cùng ngồi ngay ngắn Không ăn bánh kẹo
Hai mắt nhìn thẳng Quà vặt linh tinh
Đầu ngẩng lên cao Miệng bé xinh xinh
Hai chân khép vào Dạ cô lễ phép.
* Mục đích ý nghĩa của bài thơ : Ngồi học
+ Hình thức: Bài thơ theo thể thơ 4 tiếng, dễ nhớ, dễ thuộc tả cách ngồi trong giờ điểm danh, giờ học...
+ Hiệu quả sử dụng: Áp dụng dạy trẻ bằng cách thể hiện cách đọc chậm dãi, thong thả, nhấn vào hình ảnh miêu tả.
+ Câu hỏi: Bài thơ có tên là gì?
Bài thơ nói về gì?
Khi ngồi học phải thế nào?
+ Cách dạy: Dạy trên tiết học
+ Giáo dục: Giáo dục trẻ lễ giáo, tư thế ngồi đúng tư thế.
*VD Thơ : Rèn kỹ năng chơi ngoài trời
 BÉ À, BÉ ƠI.
 Bé à, bé ơi,
 Bé ra ngoài trời,
 Đu quay, cầu trượt,
 Mặt sân trơn trượt,
 Bé chớ chạy nhanh,
 Bạn bè xung quanh,
 Bé chơi đoàn kết,
 À ơi, ơi à.
*Mục đích ý nghĩa của bài vè :Bé à, bé ơi
+ Hình thức: Bài vè 4 tiếng, dễ nhớ, dễ thuộc dạy trẻ cách chơi khi ra hoạt động ngoài trời
+ Hiệu quả sử dụng: Áp dụng dạy trẻ bằng cách thể hiện cách đọc chậm dãi, thong thả, nhấn vào hình ảnh miêu tả.
+ Câu hỏi:
Bài thơ có tên là gì?
Bài thơ nói về gì?
Khi ra sân chơi cần chú ý điều gì
+ Cách dạy:
Cung cấp hình ảnh trẻ xếp hàng chơi ngoài trời, các hoạt động ngoài trời của trẻ. Trò chuyện, gây hứng thú cho trẻ thông qua ngôn ngữ diễn cảm của cô.
 + Giáo dục: Giáo dục trẻ biết đoàn kết khi chơi.
*VD Các bài thơ : Rèn kỹ năng giữ vệ sinh chung
Thơ : Bé trực nhật
Hôm nay bé trực nhật,
Giúp cô giáo kê bàn,
Hai dãy bàn ngay ngắn,
Khẩu trang treo gọn gàng,
Lớp học thật khang trang,
Cô trò cùng vui học.
 Thơ: Bé nhớ
Bé ơi cùng nhau nhớ,
Ăn quà bánh xong xuôi,
Đừng vứt rác mọi nơi
Để đúng nơi quy định

Thơ : Cất đồ chơi
Bé ơi nhớ nhé
Khi chơi đồ chơi,
Lắp ráp xong xuôi,
Nồi niêu xoong chảo,
Cất ngay vào thùng,
Sạch sẽ chơi chung
Đồ dùng luôn mới.
 * Mục đích, ý nghĩa bài thơ: Bé trực nhật, Cất đồ chơi.
+ Nội dung: Bài thơ nói về bạn nhỏ biết giúp đỡ cô giáo những việc nhỏ ở lớp và biết giữ gìn đồ dùng trong lớp học.
+ Hình thức: thơ 4; 5 tiếng dễ đọc, dễ nhớ.
+ Hiệu quả áp dụng:
+ Câu hỏi:
Bài thơ nói về gì ?
Bạn nhỏ đã giúp cô giáo điều gì?
+ Cách dạy:
Bài thơ này dạy trên tiết học. Cô giáo trò chuyện để khơi nguồn suy nghĩ của trẻ, sau đó mới tiến hành dạy trẻ.
Bài thơ này cũng áp dụng thêm các hình thức dạy trẻ như ngoài tiết học, hoạt động chiều.
+ Giáo dục: Giáo dục tính chăm chỉ của trẻ, biết giúp đỡ người khác.
* Mục đích, ý nghĩa bài thơ: Bé nhớ
+ Nội dung: Bài thơ nhắc nhở trẻ phải biết giữ gìn vệ sinh chung và để rác đúng nơi qui định.
+ Hình thức: thơ 5 tiếng dễ đọc, dễ nhớ.
+ Hiệu quả áp dụng:
+ Câu hỏi:
Bài thơ nói về gì ?
Ăn quà bánh xong chúng mình phải bỏ vào đâu?
+ Cách dạy:
Bài thơ này dạy trên tiết học. Cô giáo trò chuyện để khơi nguồn suy nghĩ của trẻ, sau đó mới tiến hành dạy trẻ.
Bài thơ này cũng áp dụng thêm các hình thức dạy trẻ như ngoài tiết học, hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời...
+ Giáo dục: Giáo dục trẻ biết giữ gìn vệ sinh chung.
*VD Các bài thơ: Rèn kỹ năng giờ ngủ
 VÈ GIỜ NGỦ
Ve vẻ vè ve,
Cái vè giờ ngủ.
Xếp hàng đầy đủ
Ngăn ngắn thẳng hàng,
Không ai vội vàng,
Xô chiếu, xô chăn.
Nằm ngủ ngay ngắn,
Hai mắt nhắm nghiền,
Ngủ thật là lâu,
Đến đầu giờ chiều,
Bố mẹ đón sớm.

 THƠ: GIỜ NGỦ
Giờ ngủ đến rồi
Xếp hàng làm đôi,
Bạn trai,bạn gái
Xem ai ngoan nào.
Bạn trai một bên,
Bạn gái một bên.
Bé nhớ chớ quên
Hai bạn một gối.
Tắt đèn thật tối,
Ngủ thật là ngoan,
Cô khen kết đoàn,
Tuyên dương bé giỏi.
* Mục đích, ý nghĩa nội dung bài vè, thơ: Vè giờ ngủ, thơ giờ ngủ
+ Nội dung: cung cấp cho trẻ cách ngủ trưa, cách xếp hàng, nằm ngủ...
+ Câu hỏi:
Bài thơ nói về điều gì?
Trước khi đi ngủ phải làm gì?
Khi ngủ phải lưu ý những điều gì?
+ Cách dạy: dạy mọi lúc mọi nơi, giờ hoạt động chiều.
+ Giáo dục: trẻ biết xếp hàng ngay ngắn để đi ngủ, ngủ ngoan không nói chuyện, trêu trọc bạn.
*VD Các bài vè, thơ rèn kỹ năng chuyển đội hình
DUNG DĂNG DUNG DẺ
Dung dăng dung dẻ,
Vui vẻ học bài
Xếp hàng làm hai,
Ngồi cho ngay ngắn
Bàn tay xinh xắn,
Giơ tay trả lời,
Giờ học thật vui,
Ai nấy đều thích.
ĐỘI HÌNH CHỮ U
Đội hình chữ U,
Nó như cái dù,
Nó như cái cung,
Nó như cái cốc,
Nó móc ngược lên.
Bé ơi chớ quên,
Ngồi sao cho đúng
Đội hình chữ U.
ĐỘI HÌNH CHỮ O
Ô kìa vòng tròn nhỏ,
Trông giống như chữ O,
Trông giống như quả trứng,
Giống chiếc vòng bé đeo
Mời các bé xếp theo,
Đội hình vòng tròn nhé.
* Mục đích , ý nghĩa nội dung bài vè, thơ: 
+ Nội dung: Bài thơ nói về cách xếp hàng : 2 hàng ngang, hình chữ U, hình tròn...
+ Hiệu quả sử dụng: Thể thơ 4-5 tiếng dễ đọc, dễ nhớ. Thay vì cô yêu cầu trẻ về đội hình này đội hình kia thì cô giáo chỉ cần cho trẻ đọc thơ , vè trẻ sẽ tự động về đúng đội hình xếp hàng.
+ Cách dạy: Bài thơ tiến hành dạy cho trẻ trên tiết học, mọi lúc, mọi nơi.
+ Giáo dục: Giáo dục cách chuyển tiếp đội hình cho trẻ.
 Minh chứng 2: Hình ảnh trẻ đọc thơ, đồng dao di chuyển đội hình
Ngoài việc sáng tác mới các bài thơ, vè, đồng dao vào dạy cho trẻ thì tôi thấy trong quá trình dạy trẻ các bài vè, đồng dao cũ trong chương trình dạy trẻ đọc đi đọc lại sẽ nhanh gây cảm giác nhàm chán cho trẻ, chính vì vậy tôi đã tìm cách viết lời mới cho các bài vè, đồng dao đó dựa trên lời cũ.
 *VD Bài : Chi chi chành chành
Chi chi chành chành
 Cái đanh thổi lửa
 Con ngựa đứt cương
 Ba vương ngũ đế
 Bắt dế đi tìm
 Ù à ù ập
 Đóng sập cửa vào!
 (Lời cũ)
Chi chi chành chành
Chim oanh học nói
Khỉ già múa rối
Chó sói đuổi bò
Rùa nhảy khỏi hồ
Bắt cò ăn thịt
Sáo nằm gốc mít
Khóc mẹ hu hu!
(Lời mới)
 VD Bài: Kéo cưa lừa xẻ 
 Kéo cưa lừa xẻ Kéo cưa lừa xẻ
 Ông thợ nào khỏe Bé ngoan bé khỏe
 Thì ăn cơm vua Nhớ chăm học hành
 Ông thợ nào thua Học nhanh học giỏi
 Thì về bú tí mẹ. Sẽ giành điểm mười. 
 ( Lời cũ) ( Lời mới) 
Hiệu quả: Sau khi áp dụng biện pháp này trẻ đến lớp ngoan hơn, biết chào hỏi lễ phép với ông bà, bố mẹ, cô giáo.Trong lớp học trẻ biết ngồi ngoan, tập trung chú ý nên cô, biết giữ gìn vệ sinh chung, chăm chỉ giúp đỡ người khác. Đặc biệt các bài đồng dao được làm mới giúp trẻ hào hứng học hơn, trẻ thường vừa đọc vừa áp dụng vào chơi các trò chơi dân gian một cách hứng thú ,tích cực.
4.2. Biện pháp 2: Sử dụng hiệu quả các bài thơ sáng tác.
Với các bài thơ, vè, đồng dao được sáng tác để rèn kỹ năng cho trẻ, giáo viên có thể áp dụng để bổ sung dạy trẻ trên lớp. Các bài thơ, vè, đồng dao góp phần làm phong phú hơn nội dung các bài học làm quen với tác phẩm văn học trong chương trình học của trẻ.
Việc vận dụng các bài thơ tự sáng tác với hình thức sử dụng khác nhau để tăng hiệu quả sử dụng của bài thơ.
* Sử dụng trong tiết học
Các bài thơ sáng tác trong sáng kiến này có thể sử dụng bổ sung vào chương trình học của trẻ. Giúp trẻ có thêm nhiều kỹ năng hơn, lễ phép hơn, yêu thích đến trường hơn
 Minh chứng 3: Hình ảnh cô dạy trẻ kỹ năng ngồi học.
*Sử dụng trong hoạt động ngoài giờ học
Cho trẻ đọc thơ qua các hoạt động ngoài giờ học như: Hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều, chơi tự do.
Việc cho trẻ đọc thơ trong thời gian ngoài tiết học giúp trẻ củng cố thêm vốn từ, hiểu và thuộc bài thơ.
 Minh chứng 4: Hình ảnh trẻ tham gia hoạt động ngoài trời có nề nếp
* Sử dụng trong các bài giảng Elearning, power point
Sử dụng các bài thơ về biển đảo trong các bài giảng, bài thi E-learning góp phần làm phong phú hơn nội dung bài học.
Minh chứng 5: Hình ảnh trẻ học thơ, đồng dao qua bài giảng power point
4.3: Biện pháp 3: Mở các câu lạc bộ sáng tác thơ cho giáo viên
Mục đích: Thêm nhiều nguồn tài liệu dạy cho trẻ.
Nội dung:
Qua tìm hiểu, tôi nhận thấy, tại đơn vị mà tôi đang công tác, các giáo viên có rất nhiều cô yêu thơ và ham thích sáng tác thơ, bởi vậy, tôi đã đề xuất với nhà trường thành lập câu lạc bộ thơ ca cho giáo viên, để giáo viên có thể thỏa sức sáng tác các bài thơ, vè, đồng dao theo các chủ đề.
Những bài thơ hay và chất lượng sẽ được lưu lại và chia sẻ rộng rãi với cán bộ giáo viên trong trường, những bài thơ chưa được chỉnh chu sẽ được bạn bè đồng nghiệp cùng nhau góp ý và chỉnh sửa. Câu lạc bộ hoạt động kích thích tư duy sáng tạo cho giáo viên và nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ từ giáo viên trong trường. Ngoài ra các giáo viên tham gia câu lạc bộ còn có thể đem chính những bài thơ, vè, đồng dao của mình vào dạy trẻ tại lớp.
 Minh chứng 6: Hình ảnh cô và trẻ trong tiết học đồng dao.
Hiệu quả: Sau khi áp dụng biện pháp này các giáo viên trong trường say mê hứng thú dạy trẻ hơn, yêu đời hơn, trẻ trung hơn. Rất nhiều bài thơ được dạy cho trẻ đem lại sự gắn kết cô trò hơn. Qua đó kỹ năng sống của trẻ cũng được nâng cao.
4.4: Biện pháp 4: Phối kết hợp với phụ huynh sáng tác thơ ca, hò vè, đồng dao dạy cho trẻ.
Mục đích: Tăng sự tương tác giữa phụ huynh với nhà trường, phụ huynh với giáo viên trong công tác giáo dục trẻ tạo, sợi dây liên kết giữa nhà trường và gia đình, giúp trẻ được sống trong một môi trường giáo dục tốt, qua đó còn dạy cho trẻ bài học cần phải có mối quan hệ tích cực với những người xung quanh.
 Làm phong phú nguồn tài nguyên dạy trẻ.
Nội dung:
Việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện các phẩm chất và năng lực giúp trẻ phát triển nhân cách một cách toàn diện là một quá trình lâu dài và liên tục, diễn ra ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan rất nhiều đến các mối quan hệ xã hội phúc tạp. Vì thế, việc giáo dục nói chung và giáo dục trẻ em nói riêng luôn luôn đòi hỏi sự phối hợp, kết hợp chặt chẽ của nhiều lực lượng xã hội và nhất là đòi hỏi sự quan tâm đúng cách của nhà trường, gia đình và mọi người trong xã hội.
Trên diễn đàn của nhà trường chúng tôi cũng thường kêu gọi phụ huynh sáng tác những bài thơ, ca, vè, đồng dao sau đó đưa lên trang web của nhà trường để chia sẻ tài liệu cho mọi người.
Minh chứng 7:Hình ảnh các bài thơ do phụ huynh sáng tác được treo ở bảng tuyên truyền
Hiệu quả: Qua biện pháp này tôi cảm nhận được sự thay đổi rõ rệt từ phía các bậc phụ huynh đó chính là giao tiếp giữa phụ huynh với giáo viên. Phụ huynh hào hứng, chủ động hợp tác hơn với nhà trường và giáo viên ở lớp, nhiều phản hồi tích cực cũng được phụ huynh đăng trên diễn đàn của nhà trường. Số lượng thơ ca, vè, đồng dao trong kho tài liệu của nhà trường cũng tăng lên và nhận nhiều lượng tương tác.
5. Kết quả thực hiện
5.1 Đối với giáo viên:
Với các bài thơ, vè, đồng dao sáng tác được áp dụng với trẻ tại lớp, trẻ rất hứng thú và học thuộc các bài thơ, trẻ cũng có kỹ năng hơn rất nhiều từ trong giao tiếp, lễ phép, tình yêu đối với trường lớp cũng lớn hơn, trẻ biết chơi đoàn kết và giúp đỡ người khác.
5.2 Đối với trẻ:
Các bài thơ sáng tác nhằm rèn kỹ năng của tôi đã góp phần làm phong phú hơn cho chương trình học trên lớp của trẻ, trẻ được học và thuộc thêm nhiều bài thơ hơn trong các hoạt động trên lớp.
5.3 Đối với phụ huynh:
Các bậc phụ huynh đã nhận thức được lợi ích từ việc sử dụng thơ, vè đồng dao cho trẻ trong cuộc sống hàng. Phụ huynh ngày càng tin tưởng giáo viên, biết quan tâm đến con em mình.
Minh chứng 8: Hình ảnh bảng thống kê so sánh số liệu trước và sau khi thực hiện đề tài
 PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1.Kết luận
Tôi tiến hành tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với các bài thơ,vè, đồng dao và giáo dục kỹ năng cho trẻ trong 6 tháng tại lớp B2 (mẫu giáo nhỡ) và kết quả đạt được như sau:
Kết quả trên cho thấy, các bài thơ, vè, đồng dao đã gây được hứng thú, thu hút trẻ vào các hoạt động, trẻ háo hức được tham gia vào các tiết học, trò chơi mà cô giáo tổ chức. Trẻ yêu thích các bài thơ, vè, đồng dao biểu hiện là trẻ tự đọc cho nhau nghe.Trẻ yêu thích đến trường, lớp hơn, biết giữ gìn vệ sinh cá nhân hơn, tự giác hơn trong giờ ngủ. Trẻ tự chuyển đội hình trong các giờ học mà không cần giáo viên gợi ý, hay trực tiếp hướng dẫn.
Như vậy, kết quả thực nghiệm của tôi thành công và tạo thêm cảm hứng cho tôi tiếp tục sáng tác và viết thêm lời mới cho các bài thơ, vè, đồng dao rèn kỹ năng cho trẻ làm tư liệu phục vụ công tác chăm sóc - giáo dục trẻ ngày một tốt hơn
Với phương pháp soạn bài đổi mới, giáo viên có thể tự sắp xếp và lựa chọn bài học cho trẻ theo sự kiện, việc đem các bài thơ do giáo viên tự sáng tác góp phần làm phong phú hơn kho tàng các bài thơ của trẻ, giúp trẻ có cái nhìn rõ nét hơn về biển đảo quê hương Việt Nam.
Giúp cho việc giáo dục trẻ thuận lợi, kích thích sự đam mê nghề nghiệp đối với bản thân.
Khi đưa tác phẩm vào dạy, trẻ có cảm xúc rõ rệt thể hiện ở nét mặt, thái độ học tập, tính tích cực trong khi học: hào hứng, thích thú, phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Qua quá trình sáng tác tôi đã có thêm nhiều kinh nghiệm. Trẻ tự tin, mạnh dạn, có kiến thức về quê hương, đất nước, biển đảo và con người lao động bình dị.
Bản thân tôi qua tìm hiểu tài liệu tham khảo có thêm nhiều kiến thức về biển đảo để dạy trẻ sáng tạo, mới lạ và hấp dẫn.
2. Khuyến nghị
* Đối với nhà trường:
Nhà trường tạo điều kiện cơ sở vật chất bao gồm các trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi, không gian hoạt động cho việc tổ chức các hoạt động sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Góp phần nâng cao điều kiện học tập, giúp trẻ phát triển toàn diện về mặt thể chất, trí tuệ, thẩm mỹ, kỹ năng xã hội,đạo đức.
* Đối với phòng giáo dục:
Tổ chức hội thi sáng tác thơ, vè, đồng dao để phát huy hết các khả năng của giáo viên, phát hiện thêm nhiều tài năng nữa. Mong được áp dụng linh hoạt 1 số bài thơ của mình trong các bài học bổ xung trong khung chương trình. Rất mong nhận được sự quan tâm hơn nữa từ phía lãnh đạo trường để chúng tôi được đi học tập kinh nghiệm, được tham gia và dự các tiết kiến tập trường về chuyên đề phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Trên đây là một số biện pháp giáo dục ứng dụng thơ, vè, đồng dao cho trẻ trong trường mầm non của tôi đã áp dụng thành công trên trẻ, rất mong được sự quan tâm hỗ trợ của Hội đồng khoa học các cấp để tôi hoàn thiện đề tài của mình.
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của tôi viết, không sao chép nội dung của người khác.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!
Phú Cường, ngày 15 tháng 3 năm 2023
 Tác giả
 Đỗ Thị Diệu Hiền