Sáng kiến kinh nghiệm Một số trò chơi tích cực giúp học sinh học tốt bộ môn Âm nhạc ở Trường Tiểu học

át huy khả năng độc lập giữ bè của mình và khả năng cảm thụ cả những giai điệu của bè mình đang giữ cũng như giai điệu bè của bạn. Ta chia lớp thành 2 dãy, mỗi dãy giữ 1 bè, bè 1 là giai điệu của bài TĐN vừa học, bè 2 là những âm mà giáo viên chọn trong bài, tùy mỗi bài và mức độ học tập của học sinh mà giáo viên chọn âm đơn giản, ít nhưng vẫn cụ thể.
Ví dụ 1: Bài TĐN số 6 “Múa vui”. Tiết 22, phân môn TĐN, Âm nhạc lớp 4. Ta tiến hành như sau :
+ Chia lớp thành 2 dãy, dãy 1 sẽ xướng giai điệu chính của bài TĐN số 6, dãy 2 sẽ xướng các âm có dạng hình thoi và sau mỗi âm là ngân dài 2 phách theo hướng dẫn sau đây : 
+ Trước khi cho 2 dãy thực hiện, giáo viên làm mẫu bằng cách xướng bè phụ các âm Đô Son, cả lớp xướng giai điệu bài TĐN.
+ Cho 2 dãy thay phiên nhau giữ bè chính và bè phụ. 
+ Tuyên dương.
Ví dụ 2: Bài TĐN số 1 “ Cùng vui chơi”. Tiết 3, phân môn TĐN, Âm nhạc lớp 5. Ta tiến hành như sau :
+ Chia lớp thành 2 dãy, dãy 1 sẽ xướng giai điệu chính của bài TĐN số 1, dãy 2 sẽ xướng các âm có dạng hình thoi và sau mỗi âm là ngân dài 2 phách theo hướng dẫn sau đây :          
+ Trước khi cho 2 dãy thực hiện, giáo viên làm mẫu bằng cách xướng bè phụ các âm Son Đô, cả lớp xướng giai điệu bài TĐN.
+ Cho 2 dãy thay phiên nhau giữ bè chính và bè phụ. 
+ Tuyên dương.
Lưu ý: Trò chơi hòa bè đòi hỏi giáo viên phải tập luyện kỹ trước thật nhuần nhuyễn để không bị mất nhiều thời gian của tiết học, giáo viên cần nắm vững, chính xác cao độ các âm đã chọn để hòa bè cho chuẩn, hoặc phải sử dụng đàn để lấy cao độ chuẩn của các âm đó. Âm hòa bè cho các bài TĐN trong phân môn TĐN của chương trình Âm nhạc khối 4 và 5 chủ yếu là 2 âm Đô và Son là phù hợp và hiệu quả nhất, vì theo nghiên cứu của tôi thì các các bài TĐN trên, đa số đều ở giọng Đô trưởng.
b.4. Trò chơi Thử tài trí nhớ
Trò chơi Thử tài trí nhớ được áp dụng trong các tiết ôn tập bài hát,giáo viên chọn những từ có trong các câu hát của các bài đã học, ghi các từ được chọn lên bảng phụ, khi giáo viên chọn từ nào, cùng lúc đánh giai điệu 1 nửa câu hát đó, đố học sinh đoán câu hát đó và hát lên, ai hát đúng câu hát đó và trả lời đúng tên bài hát, người đó thắng cuộc.
Ví dụ 1: Tiết 7, Ôn tập bài hát Con chim hay hót Âm nhạc lớp 5. Ta tiến hành như sau:
* Chọn từ hót. Giáo viên đánh giai điệu 1 đoạn sau :
+ Gọi học sinh đoán câu hát, hát lên câu hát đó. ( câu “ Con chim hay hót nó đứng nó hót cành đa”).
+ Tuyên dương.
* Chọn từ te. Giáo viên đánh giai điệu 1 đoạn sau : 
+ Gọi học sinh đoán câu hát, hát lên câu hát đó. (cho câu “ Nó hót le te la ta (mà) nó bay vô nhà”).
+ Tuyên dương.
Ví dụ 2: Tiết 17, Ôn tập 3 bài hát : Lớp chúng ta đoàn kết, Con chim non, Ngày mùa vui, Âm nhạc lớp 3. Ta tiến hành như sau:
* Chọn từ minh.Giáo viên đánh giai điệu 1 đoạn nhạc sau:
+ Gọi học sinh đoán và hát lên câu hát đó, cho biết tên bài hát ? Dân ca nước nào? (câu: “Bình minh lên có con chim non hòa tiếng hót véo von, trong bài Con chim non, dân ca Pháp).
+ Tuyên dương.
* Chọn từ đoàn. Giáo viên đánh giai điệu 1 đoạn nhạc sau :
 + Gọi học sinh đoán và hát lên câu hát đó, cho biết tên bài hát ? Dân ca nước nào? Câu “Quyết kết đoàn giữ vững bền. Giúp đỡ nhau xứng đáng trò ngoan.”, bài hát Lớp chúng ta đoàn kết, sáng tác của Mộng Lân.
+ Tuyên dương.
* Chọn từ mùa. Giáo viên đánh giai điệu 1 đoạn nhạc sau :
+ Gọi học sinh đoán và hát lên câu hát đó, cho biết tên bài hát ? Dân ca ? (câu “Hội mùa rộn ràng quê hương ấm no chan hòa yêu thương”, bài hát Ngày mùa vui, dân ca Thái, lời mới của Hoàng Lân ).
Lưu ý: Trò chơi Thử tài trí nhớ có thể áp dụng theo cách giáo viên đố trực tiếp các học sinh dưới lớp, hoặc có thể chia làm hai đội thi đua nhau, tùy vào thời gian và tình hình lớp, giáo viên chọn hình thức chơi cho phù hợp.
b.5. Trò chơi Ai nhanh hơn
Trò chơi này áp dụng để học sinh có phản xạ nhanh trong việc nhớ thứ tự các nốt nhạc từ thấp lên cao và từ cao xuống thấp. Giáo viên sẽ nói tên một nốt bất kỳ trong 7 nốt nhạc, sau đó lập tức chỉ vào một em đối diện, em đó sẽ phản xạ nhanh và nói tên nốt tiếp theo theo quy định ban đầu của giáo viên là các âm đi lên hoặc đi xuống, ai phản xạ không kịp sẽ bị loại khỏi cuộc chơi, người còn lại sẽ là người thắng cuộc.
* Cách 1: Quy định thứ tự các nốt nhạc đi lên như sau: Đô Rê Mi Pha Son La Si Đô. Ví dụ khi giáo viên nói Đô, rồi chỉ vào em đối diện, âm em đó sẽ nói là Rê, phản xạ thật nhanh, không được suy nghĩ mất thời gian. Hoặc giáo viên nói La, thì âm em đó phải nói là Si, giáo viên nói Pha thì em đó nói Son.
* Cách 2: Quy định thứ tự các nốt nhạc đi xuống như sau: Si La Son Pha Mi Rê Đô. Ví dụ khi giáo viên nói Son, rồi chỉ vào em được chọn, âm em đó phải nói là Pha. Hoặc giáo viên nói Đô, thì âm em đó phải nói là Si, giáo viên nói Rê thì em đó nói Đô.
 Lưu ý: Tùy theo tình hình lớp học và thời gian thực hiện tiết day, giáo viên có thể lựa chọn nhiều hình thức chơi khác nhau sao cho phù hợp. Có thể chia 2 đội, thi đua xem đội nào phản xạ nhanh hơn, hoặc cho 1 học sinh khá giỏi chơi cùng cả lớp.
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp.
Trò chơi cũng góp phần rất quan trọng trong việc giảng dạy bộ môn Âm nhạc, các trò chơi chính là những cầu nối để giáo viên truyền tải những nội dung âm nhạc cho học sinh, giúp giờ học Âm nhạc thêm phần sinh động, tạo hứng thú cho người dạy lẫn người học. Do đó để vận dụng hình thức dạy học của môn học này vào chương trình dạy học, giáo viên cần xác định cụ thể giữa hình thức tổ chức và các phương pháp tổ chức áp dụng nội dung. Cần xây dựng mối quan hệ chặt chẽ giữa biện pháp và giải pháp của đề tài. Cụ thể phải xác định các bước thực hiện một cách tỉ mỉ để từ đó từng bước áp dụng giải pháp vào trong bài học. Nếu việc xác định cụ thể các biện pháp áp dụng trong chương trình giảng dạy thì giải pháp đã nêu trong đề tài chắc chắn sẽ thực hiện có hiệu quả.
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.
Sau khi áp dụng những giải pháp đã nêu trên vào trong chương trình giảng dạy năm học 2021-2022 cho đến nay tôi thấy hiệu quả của đề tài rất rõ. Số lượng học sinh hát hay, hát đúng tăng nhiều hơn trước cụ thể như sau:
  Khảo sát trước khi áp dụng đề tài:
KHỐI
TSHS
Số hs hát đúng và hay

Tỉ lệ %
Số hs hát đúng

Tỉ lệ %
Số hs hát còn sai nhịp

Tỉ lệ %
Số hs hát chưa đạt

Tỉ lệ %
Khối 4
157
46
29,0
37
23,0
44
28,0
30
20,0
Khối 5
165
62
38,0
30
18,0
40
24,0
33
20,0

Khảo sát sau khi áp dụng đề tài:
KHỐI
TSHS
Số hs hát đúng và hay

Tỉ lệ (%)
Số hs hát đúng

Tỉ lệ (%)
Số hs hát còn sai nhịp

Tỉ lệ (%)
Số hs hát chưa đạt

Tỉ lệ (%)
Khối 4
157
82,0
52,0
58
37,0
9
6 ,0
8
5,0
Khối 5
165
84
50,0
65
39,0
9
6,0
7
5,0

Với thời gian áp dụng đề tài nghiên cứu vào giảng dạy ở trường tôi thấy đề tài đã tạo ra một hiệu ứng nhât định cho học sinh cụ thể như sau:
Học sinh khi được tham gia vào các trò chơi trên đều tỏ ra hứng thú và tích cực hơn trong việc học môn Âm nhạc. Các phong trào hoạt động múa hát tập thể như: Thi nhảy dân vũ, Giai điệu tuổi hồng. Các cuộc thi Văn nghệ giữa các khối lớp liên tục được phát động và diễn ra sôi nổi kỷ niệm các ngày lễ như: Ngày Nhà giáo Việt Nam, ngày thành lập Đội.
Vào kỳ thi giáo viên giỏi trường năm 2021-2022, tôi đã áp dụng những trò chơi trên vào tiết dạy của mình, kết quả: học sinh rất hứng thú, tích cực học Âm nhạc. Trường thi “Giai điệu tuổi hồng” đạt giải C cấp huyện. 
Thống kê sau đây sẽ nói lên điều đó :
Năm học
2021-2022
Tổng số Học sinh  được hỏi ý kiến
Số HS thích môn Âm nhạc khi đã  áp dụng các trò chơi học tập

Tỉ lệ (%)
Khối lớp 4
157
151
96,0
Khối lớp 5
169
164
97,0
Kết quả trên cho thấy việc áp dụng các trò chơi học tập và tạo hứng thú vào môn âm nhạc là một hoạt động cần thiết, phù hợp và hiệu quả. 
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận 
Sau một thời gian thử nghiệm tôi đã nhận thấy có sự thay đổi rõ rệt về chất lượng các bài học từ các em. Số học sinh học hát thuộc nhiều hơn, thái độ vui vẻ, thích thú được tăng lên rất rõ. Một số em trước đây nhút nhát, e ngại thì nay đã hoàn toàn hòa nhập với lớp. Mỗi lúc giáo viên yêu cầu hát cá nhân hoặc đọc nốt nhạc cá nhân thì các em đó đã mạnh dạn giơ tay để được cô giáo gọi hát. Từ những vấn đề và thực tiễn nêu trên, đề tài hướng đến mục đích đổi mới một số hình thức dạy học âm nhạc hiện nay, làm cho chương trình dạy học âm nhạc thêm phong phú, hấp dẫn hơn, để thông qua đó, giáo dục những kiến thức âm nhạc một cách hiệu quả, nhằm đáp ứng mục tiêu giáo dục con người trong tương lai.         
Đây tuy chưa phải là một biện pháp hoàn hảo bởi trong một lớp học có nhiều đối tượng học sinh khác nhau nhưng đó là một sáng kiến mang lại hiệu quả cho một tiết dạy môn Âm nhạc nên tôi thấy rất hài lòng cho nội dung nghiên cứu của mình. Đây cũng là tiền đề cho bản thân tôi tiếp tục nghiên cứu học hỏi và tiếp hành sáng kiến nhiều nội dung hay hơn, phù hợp hơn với các em. Mục tiêu cuối cùng của tôi cũng là làm sao để giúp các em học hát tốt hơn, và thông qua môn học này các em học tập hăng say chăm chỉ các môn học khác.
Được sự quan tâm, tạo điều kiện  của các cấp lãnh đạo và Ban giám hiệu nhà trường  mà tôi đã có dịp vận dụng những sáng kiến của mình và đã nhận được sự ủng hộ từ các đồng nghiệp động viên viết thành Sáng kiến kinh nghịêm như trên để mọi người cùng thực hiện.
Tôi tin rằng với một số sáng kiến trên một phần nào đó giảm bớt những băn khoăn suy nghĩ của các bạn đồng nghiệp, đồng thời cũng là cơ sở để các giáo viên khác dựa vào đó để phát triển thêm nhiều sáng kiến mới phục vụ việc giảng dạy bộ môn Âm nhạc ở bậc Tiểu học ngày càng hiệu quả và đạt kết quả cao hơn. 
2. Đề xuất và kiến nghị
Để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Âm nhạc, Phòng giáo dục cũng như các cấp lãnh đạo nên tổ chức nhiều lớp tập huấn thêm về môn Âm nhạc để các giáo viên không chuyên được bồi dưỡng chuyên môn phục vụ cho việc giảng dạy. Đồng thời đó cũng là những dịp để giáo viên các trường giao lưu, trao đổi với nhau những sáng kiến mới cũng như những kinh nghiệm tích lũy của bản thân. Làm được điều đó, tôi tin rằng tình hình giảng dạy các môn học nói chung và môn Âm nhạc nói riêng sẽ ngày càng đạt được nhiều kết quả khả quan.
Thường xuyên tổ chức cho các em giao lưu văn nghệ, thi hátđể các em làm quen với biểu diễn, từ đó các em sẽ mạnh dạn hơn.
Tôi rất mong ngành giáo dục và đào tạo nói chung và nhà trường nói riêng quan tâm hơn nữa về cơ sở vật chất trang thiết bị như: 
+ Phòng chức năng.
+ Tranh ảnh về các danh nhân âm nhạc trong nước và thế giới.
+ Tranh ảnh về các nhạc cụ phương tây, đặc biệt là các nhạc cụ dân tộc.
Xuất phát từ thực tiễn đó, sáng kiến kinh nghiệm của tôi không chỉ phát hiện những khó khăn trở ngại của giáo viên và học sinh trường Tiểu học trong việc giảng dạy và học tập môn Âm nhạc mà còn đề xuất một số giải pháp khắc phục những khó khăn nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học môn Âm nhạc qua một số trò chơi, Giáo viên dạy Âm nhạc bậc tiểu học cần có nhận thức đúng đắn về vị trí của môn học đối với sự phát triển toàn diện nhân cách học sinh cũng như vai trò của người giáo viên nhân dân. Góp phần nhỏ vào việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh, thay đổi nhận thức của học sinh, giáo viên và phụ huynh học sinh về bộ môn Âm nhạc.
Vì điều kiện thời gian có hạn cùng với năng lực hạn chế của bản thân, những vấn đề đã nói ở trên chắc chắn không thể giải quyết một cách đầy đủ và thoả đáng, bởi vậy tôi mong được sự góp ý của các quý thầy, cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp để tôi có thể ngày càng hoàn thiện.
                                                     , ngày 01 tháng 03 năm 2021
                                            	 Người thực hiện
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa, sách giáo viên môn Âm nhạc khối 1, 2, 3, 4 và 5 – NXBGD năm 2014.
2.Sách giáo viên.
3. Phương pháp dạy học âm nhạc ở tiểu học.
4. Các trò chơi dành cho học sinh tiểu học.
5. Một số tài liệu tham khảo về môn âm nhạc tiểu học khác.
MỤC LỤC
I. PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................	trang1
1. Lý do chọn đề tài..............................................................................	trang1
2. Mục tiêu vànhiệm vụ của đề tài .......................................................	trang 2
3. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................	trang 2
4. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................	trang 3
5. Phương pháp nghiên cứu..................................................................	trang 3
a. Phương pháp khảo sát......................................................................	trang 3
b. Phương pháp đọc sách và tài liệu .............................................	trang 3
c. Phương pháp trò chuyện (phỏng vấn)...............................................	trang 3
d. Phương pháp tổng kết đánh giá ....................................................	trang 3
e. Phương pháp trực quan – hình ảnh trình chiếu................................	 trang 3
f. Phương pháp thống kê số liệu,phân tích định tính và định lượng các kết quả nghiên cứu........................................................................................	trang 3
g. Phương pháp kết hợp: Kết hợp với ban giám hiệu nhà trường, giáo viên chủ nhiệm, tổng phụ trách đội, cùng với cha mẹ học sinh. (Phối hợp tất cả hệ thống giáo dục)		trang 3
II. PHẦN NỘI DUNG .........................................................................	trang 4
1. Cơ sở lý luận.....................................................................................	trang 4
2. Thực trạng của việc dạy môn âm nhạc trong trường tiểu học...........	trang 7
3. Nội dung và hình thức thực hiện giải pháp	.......................................	trang 8
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp....................................................	trang 8
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp về trò chơi Âm nhạc.....................................................................................................................	trang 8
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp.....................................	trang 13
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu	..................................................................................................	trang 13
4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu..........................................................................................................................	trang 14
PHẦN III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ	................................................	trang 15
1. Kết luận............................................................................................	trang 15
2.Đề xuất và kiến nghị..........................................................................	trang 15
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................	trang 17
MỤC LỤC	.........................................................................................	trang 18
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC GIÁO DỤC
CẤP CƠ SỞ:	
CẤP HUYỆN: