Sáng kiến kinh nghiệm Phát huy tính chủ động, sáng tạo trong phân môn học hát ở trường THCS

 
19 18,5% 67 65% 17 16,5% 
Khối 7 103 
Học sinh yêu 
thích môn 
học âm nhạc 
22 21,4% 66 64% 15 14,6% 
Khối 8 100 
Học sinh yêu 
thích môn 
học âm nhạc 
25 25% 55 55% 20 20% 
Khối 9 65 
Học sinh yêu 
thích môn 
học âm nhạc 
20 30,8% 31 47,7% 14 21,5% 
- Từ thực tế thống kê cho ta thấy còn nhiều em học sinh e ngại, rụt rè chưa 
mạnh dạn trong môn âm nhạc, chưa thật sự yêu thích và say mê bộ môn học âm 
nhạc, đặc biệt trong phân môn học hát thường các em luôn lo sợ việc hát đúng 
cao độ, trường độ bởi các em chưa nhận biết được tên nốt nhạc, vị trí nốt nhạc 
trên khuông nên các em thường lo lắng và e ngại khi học hát. Là người giáo viên 
giảng dạy bộ môn Âm nhạc ta phải làm gì, có những phương pháp, biện pháp 
đổi mới nào để thu hút, tạo hứng thú cho các em tham gia và đều yêu thích bộ 
môn âm nhạc. 
7 
 2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến 
2.1. Các giải pháp 
a. Tổ chức hoạt động nhóm:. 
- Môn âm nhạc trong trường THCS không nhằm đào tạo những diễn viên, 
nhạc sĩ, ca sĩ...mà chính là thông qua môn học để tác động vào đời sống tinh 
thần của các em, góp phần cùng với các môn học khác thực hiện mục tiêu giáo 
dục của nhà trường phổ thông cũng như mục tiêu của bậc học. Nhận thức này 
hết sức quan trọng để từ đó định ra nội dung học tập và phương pháp giảng dạy 
thích hợp. 
- Hoạt động nhóm trong giờ học nhạc đặc biệt là trong phân môn học hát 
cự kỳ quan trọng đối với các em, các em được trao đổi kinh nghiệm, rèn kỹ năng 
tập thể tìm tòi ra nội dung kiến thức trong bài học mới, các em được phát huy 
khả năng cảm thụ cũng như là phát huy năng khiếu bản thân. Bên cạnh đó các 
em được trải nghiệm khi đứng trước đám đông. 
- Thông qua việc hoạt động nhóm hình thành và phát triển năng lực cảm 
thụ âm nhạc của học sinh. 
- Để đạt hiệu quả cao trong giờ học hát giáo viên nên cho các em nghe 
nhạc, khám phá giai điệu, tiết tấu của những bản nhạc ở phân môn học hát, các 
em sẽ làm quen với kỹ năng lắng nghe, kỹ năng hát, kỹ năng nhìn cao độ và 
trường độ của nốt nhạc. 
- Cần phải giáo dục thị hiếu âm nhạc tốt cho HS để các em biết yêu thích 
âm nhạc lành mạnh, giàu tính nhân văn, đậm bản sắc dân tộc. Giáo dục thị hiếu 
âm nhạc tốt sẽ góp phần làm trong sáng tình cảm đạo đức và làm phong phú đời 
sống tinh thần của các em trong hiện tại và tương lai. 
 b. Kỹ năng sáng tạo: 
* Về giáo viên: 
- Giáo viên phải là người nắm bắt được tâm lí học sinh, luôn đưa ra những 
biện pháp phù hợp với nội dung bài dạy cũng như tâm sinh lí học sinh, giáo viên 
thường xuyên trau dồi kiến thức chuyên môn nghiệp vụ để thường xuyên đổi 
mới trong công tác giảng dạy, biết ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng. 
8 
- Giáo viên tìm tòi và sáng tạo ra những đạo cụ độc đáo và mới lạ ứng 
dụng vào thực hành bài dạy và biết định hướng, hướng dẫn cho học sinh sáng 
tạo những đạo cụ phù hợp với bài học. 
- Giáo viên luôn nhiệt huyết và biết truyền cảm hứng cho học sinh trong 
các bài giảng và cả các tiết học ngoại khóa để bộ môn học đạt hiệu quả cao. 
* Về phía học sinh: 
 - Phát huy khả năng sáng tạo của các em trong giờ học qua các đạo cụ tự 
làm, sưu tầm tranh ảnh, các đồ dùng trực quan và đặc biệt phát huy khả năng 
biểu diễn cũng như cảm thụ âm nhạc của các em, phát huy được năng lực của 
các em trong giờ học đặc biệt là phân môn học hát. 
c. Kỹ năng thuyết trình: 
- Giáo viên truyền tải tốt kiến thức bài học cho học sinh qua sự hướng 
dẫn, dẫn dắt khéo léo, tinh tế bằng biện pháp đổi mới để các em tự tìm tòi, khám 
phá tư duy, các em thể hiện sự sáng tạo của mình , khám phá, tiếp thu bài học. 
d. Kỹ năng thực hành: 
* Về phía giáo viên: 
- Để có 1 giờ học nhạc cũng như học hát tốt trước tiên cần phải nắm vững 
được những yêu cầu sau: Phải biết được mục đích, yêu cầu của bài hát đó là gì; 
học sinh phải nắm được giai điệu, tiết tấu và lời ca, hát đúng chính xác về cao 
độ, trường độ, thể hiện đúng sắc thái, tình cảm và biết kết hợp gõ đệm theo các 
cách như: nhịp, phách, tiết tấu, âm sắc 
- Về giáo án phải đầy đủ, trình bày các bước theo trình tự và khoa học; 
- Về trang thiết bị: Giờ học phải đầy đủ các trang thiết bị như Đàn, máy 
nghe nhạc, máy chiếu, đạo cụ; 
- Về phương pháp: áp dụng các phương pháp đổi mới và phong phú, đa 
dạng phù hợp với nội dung bài học và với học sinh; 
- Điều quan trọng hơn là giáo viên phải vững vàng về kiến thức, có nhiều 
sáng tạo trong quá trình giảng dạy làm cho bài giảng thêm phong phú, sinh 
động; 
9 
- Giáo viên cần có phương pháp truyền thụ gắn gọn, đầy đủ, khoa học 
nhằm giúp các em tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng nhất; 
- Giáo viên nên có lời nói nhẹ nhàng, có nét mặt tươi tắn, niềm nở, vui 
tươi, hồn nhiên, thân thiện với các em. Trang phục gọn gàng, biết cách thu hút 
và gây được hứng thú cho học sinh qua cách truyền đạt, luôn làm chủ được kiến 
thức, biết cách giải quyết tình huống, thể hiện và tạo ra những điểm nhấn, trọng 
tâm của bài giảng; 
- Chuẩn bị tốt các phương pháp kỹ năng thực hành đổi mới trong phần 
học hát như: 
+ Các động tác vận động biểu diễn ứng dụng trong bài; 
+ Các động tác vận động cơ thể trong bài; 
+ Các động tác thể hiện diễn cảm trong bài; 
+ Các hình thức biểu diễn của các nhóm đa dạng và phong phú. 
* Về phía học sinh: 
+ Học sinh phải có đầy đủ vở ghi, SGK, các đạo cụ chuẩn bị như thanh 
phách, chai đựng hạt, tranh ảnh tự sưu tầm, và các hình thức biểu diễn đã chẩn 
bị trong khả năng sáng tạo của bản thân. 
2.2. Các phương pháp nghiên cứu 
 - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết (còn gọi là Phương pháp nghiên cứu 
tài liệu): Nghiên cứu tài liệu liên quan đến phương pháp dạy học nói chung, 
phương pháp dạy Âm nhạc THCS nói riêng Đặc biệt nghiên cứu Sách giáo 
khoa, sách giáo viên. 
- Phương pháp thống kê - phân tích tổng hợp - so sánh đối chiếu và 
phương pháp thực nghiệm: Tiến hành khảo sát thống kê số liệu học sinh, đồng 
thời tiến hành thực nghiệm cụ thể ở 3 lớp 6 với cùng 1 bài để so sánh đối chiếu 
rồi đưa ra kết luận. 
- Phương pháp điều tra sư phạm: Trao đổi với các đồng nghiệp về các 
phương pháp rèn kĩ năng học hát qua các buổi sinh hoạt chuyên môn, các 
chuyên đề cấp cụm, cấp Huyện 
2.3. Ví dụ minh họa 
10 
* Ví dụ 1: Học hát bài: Tình bạn bốn phương 
 Nhạc: Scotland 
Lời việt: Đỗ Thanh Hiên (SGK âm nhạc cánh diều 6) 
Bước 1: Học sinh tìm hiểu theo cặp đôi về tác giả, về xuất sứ 
- Giáo viên cho học sinh quan sát các bức tranh đã sưu tầm về Vương 
Quốc Anh và vị trí của Scotland 
- Gọi học sinh nhận biết và trả lời về hình ảnh sau khi đã quan sát? 
- Gọi 1 học sinh nhận xét phần trả lời của bạn. 
- Giáo viên khái quát lại và giới thiệu đôi nét về Vương Quốc Anh và vị 
trí của Scotland. 
Bước 2: Cho học sinh quan sát và nhận xét bài hát “Tình bạn bốn 
phương” 
? Bài được viết ở nhịp bao nhiêu 
? Tiết tấu của bài hát như thế nào 
? Tìm cao độ và trường độ trong bài 
11 
? Các nốt cần lưu ý trong bài hát 
? Nội dung bài hát 
- Bài viết ở nhịp 4/4 
- Tiết tấu: Hơi nhanh, sôi nổi 
- Cao độ: Đồ, rê, mi, son, la, si 
- Trường độ: Nốt trắng chấm dôi, nốt đen, nốt đen chấm dôi, nốt móc đơn 
- Nội dung bài hát: Thể hiện mong ước của tuổi thơ trên khắp hành tinh 
muốn được kết bạn với nhau và được sống trong hòa bình, nhân ái. 
 Bước 3: Học sinh lắng nghe giai điệu của bài hát 
- Giáo viên mở video hoặc đánh đàn giai điệu bài hát “Tình bạn bốn 
phương” cho học sinh nghe 
 Bước 4: Học sinh chia câu 
- Học sinh chia câu 
- Bài nhạc được chia làm 2 đoạn nhạc: 
Đoạn 1: Gồm 8 ô nhịp 
Đoạn 2: Gồm 8 ô nhịp 
Bước 5: Học hát từng câu 
- Giáo viên hướng dẫn và hát mẫu từng câu sau đó học sinh hát theo 
Đoạn 1: 
- Câu 1: từ ô nhịp 1 ô nhịp 4 
+ Giáo viên đàn giai điệu từ 1-2 lần 
+ Giáo viên hát mẫu cho học sinh nghe 
+ Học sinh nghe rồi hát lại 2 lần 
- Câu 2: từ ô nhịp 5 đến ô nhịp 8 
+ Giáo viên đàn giai điệu từ 1-2 lần 
+ Giáo viên hát mẫu cho học sinh nghe 
+ Học sinh nghe rồi hát lại 2 lần 
- Ghép câu 1 và câu 2: ( 2 lần) 
- Câu 3: từ ô nhịp 9 đến ô nhịp 12 
+ Giáo viên đàn giai điệu từ 1-2 lần 
12 
+ Giáo viên hát mẫu cho học sinh nghe 
+ Học sinh nghe rồi hát lại 2 lần 
- Câu 4: từ ô nhịp 13 đến hết ô nhịp 16 
+ Giáo viên đàn giai điệu từ 1-2 lần 
+ Giáo viên hát mẫu cho học sinh nghe 
+ Học sinh nghe rồi hát lại 2 lần 
- Ghép câu 3 và câu 4: ( 2 lần) 
- Ghép toàn bài ( 2 lần) 
- Giáo viên đàn và hướng dẫn. 
- Giáo viên nhận xét phần học hát 
- Gọi từng nhóm kiểm tra 
- Gọi các nhóm nhận xét 
Bước 6: Hoạt động nhóm 
- Cho các nhóm biểu diễn theo các đạo cụ, các động tác biểu diễn và các 
hoạt động vận động cơ thể. 
- Giáo viên gọi các nhóm đánh giá nhận xét. 
- Biểu dương các nhóm tham gia. 
Bước 7: Trò chơi: “Tìm ca sĩ trẻ tài năng” 
Hình thức chơi: 
+ Học sinh là ca sĩ: hát bài hát kết hợp biểu diễn 
+ Giáo viên vừa là người dẫn chương trình vừa là nhạc công và là ban 
giám khảo. 
+ Học sinh hát đúng cao độ, trường độ, sắc thái bài hát kết hợp với động 
tác phù hợp sẽ được điểm đạt 
Qua phần trò chơi để củng cố bài học và tạo cho các em sự hứng thú, yêu 
thích bài học, các em phát triển được sự tự tin và chủ động trong các hoạt động. 
Cho các em nghe 1,2 ca khúc về đất nước Anh... 
13 
* Ví dụ 2: Ở bài hát “Đi cắt lúa” 
 Dân ca Hrê (Tây Nguyên) 
 Sưu tầm: Lê Toàn Hùng 
 Đặt lời mới: Lê Minh Châu 
Bước 1: Giới thiệu về Tây Nguyên – bài hát “Đi cắt lúa” 
- Giáo viên cho đại diện các nhóm lên báo cáo về phần chuẩn bị ở nhà về 
Tây Nguyên – bài hát “Đi cắt lúa”: 
+ Tây Nguyên là vùng đất có kho tàng âm nhạc dân gian đa dạng, phong 
phú, độc đáo và giàu bản sắc như: cồng chiêng, đàn đá, nhạc cụ tre nứa, các bài 
dân ca đặc sắc, 
+ “Đi cắt lúa” là một bài dân ca của dân tộc Hrê. Bài hát có cấu trúc 1 
đoạn, ngắn gọn, vui tươi, trong sáng, thể hiện cuộc sống hồn nhiên, lạc quan của 
đồng bào dân tộc Hrê. 
Hình ảnh trang phục, phong tục Tây nguyên 
Bước 2: Tìm hiểu tác phẩm 
- Cho học sinh hoạt động nhóm tìm hiểu bài hát tại lớp trong 3 phút; 
- Gọi đại diện các nhóm lên trình bày kết quả sau khi đã thảo luận. 
Bước 3: Lưu ý các câu hát khó 
- Ở bài này học sinh thường hát sai các pchỗ: 
14 
- Vì lớp 6 các em chưa học về phần nhạc lý nhiều và nhất là lại có đảo 
phách do vậy khi học sinh hát sai giáo viên không diễn giải lí thuyết dài dòng 
mà chỉ thực hiện trực tiếp là giáo viên đàn mẫu nhiều lần ở chỗ khó này hoặc hát 
mẫu kết hợp động tác gõ đệm cho học sinh nghe rồi yêu cầu học sinh thực hiện, 
sau đó mới ghép vào bài. 
Bước 4: Chia câu và học hát từng câu 
- Giáo viên đàn từng câu cho cả lớp học hát ( mỗi câu 2 lần) 
- Ghép toàn bài ( 2 lần) 
Bước 5: Luyện tập 
- Cho từng nhóm biểu diễn bài hát cùng các động tác vận động cơ thế 
- Giáo viên hướng dẫn và gợi ý cho các nhóm thực hiện 
- Gọi các nhóm nhận xét 
- Giáo viên tuyên dương và biểu dương đánh giá từng nhóm. 
Bước 6: Nêu nội dung bài học 
- Nhằm củng cố ý nghĩa bài học, khắc sâu bài học cho học sinh. 
Bước 7: Kiểm tra đánh giá 
- Kiểm tra đánh giá để phát hiện ra năng lực của từng học sinh, để tiếp tục 
bồi dưỡng cũng như có các phương pháp phù hợp với đối tượng học sinh, đồng 
thời khích lệ các em trong giờ học. 
Bước 8: Biểu dương 
- Biểu dương các em kịp thời đây là một bước rất quan trọng nhằm động 
viên khích lệ học sinh luôn cố gắng hết mình trong từng giờ học cũng như là 
phát huy tiềm năng sáng tạo của các em. 
15 
Bước 9: Trò chơi: “Ai nhanh nhất” 
- Hình thức chơi: 
+ Cho học sinh nghe giai điệu một nét nhạc (lúc đầu là các bài đã học, nếu 
học sinh nghe tốt thì có thể đàn giai điệu bài hát ngoài chương trình học) để 
đoán lời ca nhằm phát triển tai nghe cho học sinh. 
- Hình thức thưởng: 
+ Chấm điểm. 
+ Tuyên dương (nếu trả lời đúng). 
*Ví dụ: Mỗi tổ đại diện một học sinh lên bảng. 
- Giáo viên đánh đàn một đoạn bài hát: Việt Nam quê hương tôi (trang 13 
Âm nhạc 6 bộ sách Cánh Diều) 
- Học sinh nào ghi nhanh và chính xác tên bài hát là thắng cuộc. 
- Giáo viên chấm điểm – tuyên dương. 
- Qua trò chơi này giúp phát triển tai nghe cho học sinh, giúp học sinh linh 
hoạt nhạy bén hơn. 
III. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN ĐEM LẠI: 
Kết quả khảo sát sau khi thực hiện sáng kiến 
Đối 
tượng 
Số 
lượng 
Nội dung 
Rất 
yêu 
thích 
Tỷ lệ 
% 
Yêu 
thích 
Tỷ lệ 
% 
Không 
yêu 
thích 
Tỷ lệ 
% 
Khối 6 103 
Học sinh yêu 
thích môn 
học âm nhạc 
45 43,7% 58 56,3% 0 0% 
Khối 7 103 
Học sinh yêu 
thích môn 
học âm nhạc 
52 50,5% 51 49,5% 0 0% 
Khối 8 100 
Học sinh yêu 
thích môn 
học âm nhạc 
43 43% 57 57% 0 0% 
Khối 9 65 
Học sinh yêu 
thích môn 
học âm nhạc 
35 53,8% 30 46,2% 0 0% 
16 
1. Hiệu quả về kinh tế: 
- Sau khi thực hiện các giải pháp vào thực tế cho thấy: Giải pháp áp dụng 
không đòi hỏi đầu tư tốn kém về kinh tế. Học sinh đã yêu thích bộ môn học âm 
nhạc hơn rất nhiều, đặc biệt các em không còn sợ phân môn học hát như trước, 
từ đó có kỹ năng nghe và thực hành bài hát, biết vận dụng các động tác phụ họa, 
đặc biệt là các động tác vận động cơ thể, đây là 1 biện pháp tạo hứng thú rất 
nhiều cho học sinh, phương pháp tổ chức trò chơi kết hợp với việc học hát giúp 
các em hăng hái, tích cực thi đua và rèn luyện, tự tin biểu diễn trước đám đông, 
phát huy tính sáng tạo trong các động tác phụ họa. 
2. Hiệu quả về mặt xã hội: 
- Sau khi thực hiện các giải pháp đổi mới trong phân môn học hát tôi đã 
thu được những kết quả sau: 
- Về giáo viên: 
+ Luôn tạo cho mình 1 kỹ năng, bản lĩnh linh hoạt, năng động, sáng tạo, 
luôn trau dồi đổi mới các phương pháp trong từng bài học, thu hút được các em 
yêu thích môn học, giờ học luôn sinh động, vui tươi, không nhàm chán, thực 
hành thành thạo kỹ năng công nghệ thông tin vào bài học cũng như sử dụng tốt 
các đạo cụ, có kiến thức sâu rộng chuyên môn; 
+ Luôn truyền tải được những thông tin, sự nhiệt huyết tới các đồng 
nghiệp trong nhà trường, thực hiện trong các buổi hoạt động ngoại khóa của nhà 
trường. 
- Về phía học sinh: 
+ Thông qua phương pháp đổi mới trong phân môn học hát học sinh 
không còn e rè, lo ngại phân môn học hát mà còn được phát huy tính tích cực, 
sáng tạo, được bồi dưỡng bản lĩnh tự tin khi thể hiện trước đám đông. Biết tổ 
chức một số hoạt động văn nghệ. Học sinh tích cực nhiệt tình, năng động, sẵn 
sàng tham gia những hoạt động xã hội, hoạt động tập thể của nhà trường; 
+ Tạo sự đoàn kết, các em biết giúp đỡ nhau trong mọi mặt, các em được 
trau dồi kỹ năng sống, kỹ năng xử lí tình huống, kỹ năng MC, kỹ năng tổ 
chức.... 
17 
18 
MỤC LỤC 
NỘI DUNG TRANG 
THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 
BÁO CÁO SÁNG KIẾN 1 
I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN 1-2 
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP 2 
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến 2 
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến 3 
2.1. Các giải pháp 3 
2.2. Các phương pháp nghiên cứu 5 
2.3. Ví dụ minh họa 6 
III. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN ĐEM LẠI 11 
1.Hiệu quả về kinh tế 12 
2.Hiệu quả về mặt xã hội 12 
3.Khả năng áp dụng và nhân rộng 13 
IV. CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP HOẶC VI PHẠM 
BẢN QUYỀN 
13 
19