Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy hát tập thể môn âm nhạc trong trường Tiểu học

h nắm chức được cao độ, cảm thụ được tai nghe nhạc. Độ cao của giáo viên phải đánh trên đàn để vừa phải phù hợp giọng với học sinh. Mẫu luyện thang âm gồm có 2 loại: 
	- Đọc các thang âm chính: ĐRMSLĐ
	- Đọc âm ổn định: ĐMSĐ
	Hoặc luyện các giọng có liên quan đến bài tập đọc nhạc ở lớp 5 chỉ có chừng 20 bài tập đọc nhạc ngắn đơn giản, hầu hết các bài tập đọc nhạc đều soạn theo trích đoạn của những bài hát có lời ca. Luyện thang âm trước khi tập đọc nhạc là yếu tố quyết định toàn bộ bài dạy, bài học để học sinh chuyển từ học hát sang đọc nhạc đỡ bị bỡ ngỡ, đây là giai đoạn quan trọng để bài dạy được phong phú và học hát, nhạc đạt hiệu quả cao. Dưới đây là 2 mẫu luyện thang âm (khởi động giọng) mà giáo viên và học sinh thực hiện trước khi đọc nhạc. 
	- Đọc thang âm chính:
	- Đọc âm ổn định: 
	Trên cơ sở luyện thang âm trước khi đọc nhạc sẽ tạo cho học sinh thói quen đọc nhạc ở nhà và ở lớp tạo tiền đề cho việc đọc nhạc ghép lời ca. Khi học sinh đọc tốt, nắm bắt chắc giai điệu thì các em có thể ghép lời ca và hát được chuẩn xá. Từ việc đọc thang âm sẽ tiến hành việc tập đọc nhạc được thuận lợi và phát huy được khả năng học nhạc của các em, kể cả các em học kém cũng dựa vào phương pháp này để tập đọc nhạc thành thạo. 
	3. Phương pháp tập đọc nhạc. 
	Với phần này các em sử dụng kĩ năng hiểu là chủ yếu, kĩ năng này giúp các em biết ghi các kí hiệu trong âm nhạc và hiểu được các kí hiệ đó. Các em rất dễ nhầm lẫn giữa các kí hiệu âm nhạc có khái niệm cấu tạo gần giống nhau, vậy giáo viên cần hướng dẫn cách ghi tỉ mỉ từng nốt nhạc và vị trí các nốt trên khuông. Đầu tiên tôi hình thành cho học sinh những kĩ năng đơn giản nhất về khuông nhạc trước khi đưa nốt lên khuông nhạc. 
	- Khái niệm về khuông nhạc: khuông nhạc 5 dòng kẻ 4 khe và khoá son (khoá son là lối viết cổ của chữ G Hy Lạp) 
	Giới thiệu về khuông nhạc (cho học sinh nhớ lại):
 Dßng kÎ
Giáo viên hỏi: Nốt Đồ nằm ở dòng kẻ nào? 
 Nốt Mi nằm ở dòng kẻ thứ mấy?
 Nốt Son nằm ở dòng kẻ thứ mấy?
 Nốt Rê, Pha, La, Đố nằm ở khe nào?
Học sinh nhớ lại vị trí của nốt Đồ
- Dòng kẻ thứ nhất
- Dòng kẻ thứ hai
- Khe phụ, khe 1, khe 2, khe 3.
	Việc trước tiên giáo viên cho học sinh nhớ lại dấu lặng đơn và dấu lặng đen.
	Hỏi: Đoạn nhạc trên viết ở nhịp? (Nhịp 2/4)
	Các hình nốt: hình nốt móc đơn, hình nốt đen, hình nốt đen có chấm dôi, hình nốt trắng. 
	Khâu cuối cùng là gợi ý cho các em nhớ lại tất cả vị trí các nốt nhạc liên quan đến bài nhạc trên. 
	Nắm chắc được các yếu tố như vậy học sinh có htể tự mình chép nhạc theo ý hiểu chứ không phải bắt trước theo thầy. Đây là phương pháp tập chép nhạc đơn giản nhất đòi hỏi học sinh phải suy nghĩ để thực hiện chép một đoạn nhạc đúng và đẹp. 
	Tóm lại với phần tập đọc và phần ghi chép nhạc thì giáo viên cần phải phối hợp các phân môn sao cho hợp lý, đề ra phương pháp giảng dạy thích hợp với mỗi phân môn nên sử dụng các kĩ năng như đọc hiểu, ghi hiểu, nghe hiểu. Như vậy giờ học nhạc và ghi chép nhạc sẽ đạt hiệu quả cao. 
DẠY KIỂU BÀI THỰC HÀNH
	Thực hành là nội dung xuyên suốt quá trình dạy và học bộ môn, thông qua thực hành để dạy lý thuyết, trên cơ sở sử dụng thời gian trên lớp một cách tối ưu để tạo điều kiện cho tất cả học sinh được nhìn, được nghe và được luyện tập trong từng tiết dạy phải tạo được sự hứng thú tập bộ môn của học sinh. Muốn vậy các kiến thức kĩ năng và thực hành âm nhạc trong mỗi bài học phải được biên soạn có hệ thống, sao cho dung lượng kiến thức và kĩ năng thực hành của mỗi bài học phải mang tính vừa sức. Phương pháp giảng dạy các phân môn phải được cải tiến sáng tạo, áp dụng linh hoạt cho phù hợp với thời lượng tiết học, điều kiện dạy và học đặc biệt phù hợp với trình độ và khả năng học tập của từng lớp học và từng học sinh. Sau đây tôi sẽ đi cụ thể vào một tiết dạy hát ở lớp 5B trong đó tôi áp dụng các phương pháp đổi mới về việc dạy môn âm nhạc, để thấy được hiệu quả và chất lượng học hát của học sinh lớp 5B, tôi thực nghiệm và lấy 5A làm đối chứng. 
Bài 25
Ôn tập bài hát “Màu xanh quê hương”
Tập đọc nhạc số 7.
	I/ YÊU CẦU
	1. Kiến thức: Hát bài “Màu xanh quê hương” với một tình cảm nhẹ nhàng, duyên dáng, biết hát và biểu diễn một vài động tác múa phụ hoạ đơn giản. 
	Học sinh đọc chuẩn xác bài tập đọc nhạc số 7
	Cho chuẩn cao độ, áp dụng tập đoc hình tiết tấu chơi trò chơi âm nhạc. 
	2. Kĩ năng.
	Sử dụng kĩ năng nghe hiểu, đọc hiểu và ghi hiểu. 
	3. Giáo dục.
	Qua bài hát giáo dục học sinh phải biết yêu thích âm nhạc và đặc biệt là các bài dân ca của các vùng trong cả nước phải biết giữ gìn nền văn hoá dân tộc. 
	II/ CHUẨN BỊ: 
1. Giáo viên
- Đàn, bảng phụ (luyện thanh, luyện giọng và bài tập đọc nhạc)
	- Bản đồ, tranh ảnh về quê hương
	- Nghiên cứu kĩ nội dung bài dạy.
	2. Về phía học sinh. 
	- Vở chép nhạc.
	- Xem trước bài học ở nhà.
	 III/ LÊN LỚP.
	A. KIỂM TRA BÀI CŨ.
	Hoạt động của thầy
Giáo viên hỏi: Giờ trước của các em đã học bài gì?
Của dân ca nào?
Gọi 2 học sinh lên bảng đưa nốt lên khuông.
- Giáo viên gọi học sinh lên bảng bài hát: “Màu xanh quê hương”
Giáo viên nhận xét ghi điểm
Hoạt động của trò
- Học sinh xung phong trả lời câu hỏi bài: “Màu xanh quê hương” của dân tộc Khơ Me Nam Bộ
- Học sinh lên bảng trình bày đưa vị trí các nốt trên khuông và hình nốt nhạc đã học
Một học sinh lên trình bài bài “Màu xanh quê hương”.

 B. DẠY BÀI MỚI.
	1. Giới thiệu bài: Giáo viên treo bản đồ.
	Dẫn bài: Giờ trước thầy đã hướng dẫn các em học hát bài “Màu xanh quê hương” dân ca Khơme Nam Bộ. Bây giờ thầy cùng các em đi du lịch đến thăm vùng đồng bằng Nam Bộ qua bản đồ. Như các em đã biết vùng Nam Bộ với diện tích rất lớn, nằm ở phía gần cuối của Tổ quốc, nhân dân ở đây sống chủ yếu là dựa vào cây lúa nước. Vậy em nào lên chỉ cho thầy biết vùng Nam Bộ nằm ở đâu trên bản đồ? Tiếp theo thầy giới thiệu với cả lớp bài tập đọc nhạc số 7 với bài “Em tập lái ô tô”.
	2. Phát triển bài. 
Hoạt động của thầy
Ôn tập bài hát “Màu xanh quê hương”
- Hát và biểu diễn mẫu theo đàn 1-2 lần
- Luyện thanh: (giáo viên nhắc học sinh đứng dậy)
- Treo bảng phụ
Cho học sinh ngồi xuống. Gọi một em đứng dậy đọc lại lời ca.
- Bật đàn cho học sinh hát lại bài hát.
- Giáo viên hướng dẫn các động tác
a/ Luyện thang âm (luyện giọng)
Hoạt động của trò
- Học sinh ngồi đúng tư thế nghe thầy hát mẫu 1 – 2 lần.
- Cả lớp đứng dậy luyện thanh theo các mẫu âm giáo viên đánh trên đàn
Đọc đúng cao độ, trường độ
- Học sinh đứng dậy đọc lời ca bài “Màu xanh quê hương”
- Học sinh đứng dậy luyện thang âm 

- Treo bảng phụ: 
+ Giáo viên nhắc học sinh đứng dậy luyện thang âm. 
+ Đọc thang âm chính
+ Đọc âm ổn định
b/ Tập tiết tấu (bài tập đọc nhạc số 7)
- Giáo viên treo bảng phụ
- Giáo viên đọc mẫu tiết tấu vài lần sau đó cho học sinh đọc hình nốt và gõ đệm theo tiết tấu. 
Đơn đơn đơn đơn đen lặng, Đơn đơn đơn đơn đen lặng.
Đơn đơn đơn đơn đen nghỉ, Đơn đơn đơn đơn đen nghỉ.
Đơn đơn đen, Đơn đơn đen Đơn đơn
Đơn đơn đen nghỉ
- Giáo viên hướng dẫn cho 1 dãy học hình nốt, 1 dãy tập gõ đệm theo tiết tấu.
c/ Tập đọc nhạc số 7: Giáo viên treo bảng 
 Em tập lái ô tô
 Nhạc và lời: Đoàn Phi
- Giáo viên hỏi: Trong bài có mấy loại hình nốt gì?
- Cho biết độ dài của các hình nốt đó>
- Bài tập đọc nhạc viết ở nhịp nào? (nhịp 2/4)
- Giáo viên đọc mẫu khuông 1, 2 sau đó hướng dẫn lớp thực hiện.
theo đàn.
- Luyện thang âm theo độ cao của đàn: ĐRMSLĐ`
ĐLSMRĐ`
- Luyện âm ổn định theo bảng phụ và đàn: ĐMSĐSMĐ
- Học sinh quan sát và lắng nghe
- Giáo viên đọc và gõ đệm theo tiết tấu
Học sinh thực hiện theo điều khiển của giáo viên
- Học sinh nhớ lại các bài tập tiết tấu vừa đọc và luyện
- Xem trong bài tập trả lời câu hỏi.
- Học sinh trả lời nhịp 2/4
- Các dãy nhóm thực hiện bài tập theo thầy.
C/ TỔNG KẾT BÀI HỌC.
	- Giáo viên hệ thống lại những nội dung đã học. 
	- Nhận xét giờ học (ưu, khuyết điểm)
	- Nhắc nhở học sinh về nhà học bài.
	IV. KẾT QUẢ.
	- Sau khi áp dụng các phương pháp đổi mới vào trong quá trình dạy thực nghiệm tại lớp 5B, tôi tiến hành kiểm tra chất lượng và cho đối chứng với lớp 5A, kết quả thu được như sau: 
Lớp
Sĩ số
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Thái độ
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Thích
Không thích
5B
29
15
51,7
12
41,4
2
6,9


29
0
5A
28
9
32,2
13
46,5
6
21,0


27
1
	Qua kiểm tra khảo sát lần này đối chiếu với kết quả khảo sát đợt trước tôi thấy chất lượng học hát nhạc của cả hai lớp đều tiến bộ, học sinh đã trang bị sơ qua cho mình kiến thức học hát nhạc đơn giản. Song điều đáng chú ý là đa số học sinh lớp 5B tôi dạy thực nghiệm đã chuyển biến tốt về chất lượng và hứng thú học tập, các em đã hiểu biết khá vững chắc kiến thức âm nhạc, một số học sinh kém đã có ý thức tự học và thích học môn hát nhạc. Bên cạnh đó vẫn còn số ít học sinh còn chưa tự tin khi lên hát và biểu diễn, phần tập chép nhạc vẫn còn sai nhiều, hiểu biết còn máy móc để khắc phục một số yếu điểm đó của học sih tôi tiếp tục nghiên cứu và giảng dạy tại lớp 5B biết phát huy điểm mạnh, hạn chế những yếu điểm, nắm bắt được khả năng học nhạc của học sinh để truyền đạt kiến thức cho các em hát hiểu, nghe hiểu và đọc hiểu. 
	Sau quá trình giảng dạy tại lớp 5B tôi lại tiến hành kiểm tra khảo sát chất lượng ở lớp 5B và lớp 5A, kết quả bài làm và hứng thú học tập của học sinh được đánh giá qua quá trình học tập và qua bài khảo sát sau:
BÀI KIỂM TRA KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG
Môn: Âm nhạc
	Câu 1: (5đ)
	Em hãy trình bày lại mọt trong những bài hát đã học? Cho biết tác giả sáng tác?
Câu 2: (5đ)
	Trình bày đoạn nhạc sau đây:
	Câu 3: Em có thích học môn âm nhạc không? Vì sao?
Kết quả thu được ở hai lớp như sau:
Lớp
Sĩ số
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Thái độ
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Thích
Không thích
5B
29
17
58,7
11
40
1
1,3


29
0
5A
28
10
35,7
13
46,5
5
17,8


27
1
	Qua so sánh kết quả khảo sát và theo dõi quá trình học tập của hai lớp, lớp 5A làm đối chứng và lớp 5B tôi trực tiếp dạy thực nghiệm, tôi thấy lớp 5B được dạy theo phương pháp đổi mới kết quả đạt được thường xuyên cao và tiến độ rất nhanh vì các em được hoạt động một cách tích cực, chủ động sáng tạo được tiếp xúc với kiến thức một cách khoa học, sinh động, dễ hiểu, thường xuyên được rèn luyện kĩ năng học tập. Hầu hết học sinh lớp 5B rất có hứng thú học hát nhạc, trong giờ học hát các em đã vận dụng tốt kiến thức của thầy, biến cái không có thành kiến thức thực sự của mình, đa số các em hát và biểu diễn tốt, tự tin vào khả năng, kể cả các em yếu kém cũng thích học nhạc vì các em đã được sử dụng kĩ năng nghe hiểu, đọc hiểu và ghi hiểu. Như vậy kết quả khảo sát là rất khả quan và tiến triển tốt. 
	V. NHỮNG HẠN CHẾ VÀ HƯỚNG TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU.
	Qua một số phương án “giúp học sinh lớp 5 học tốt môn hát nhạc” mà tôi đã nghiên cứu và áp dụng giảng dạy tại trường. Trong quá trình áp dụng tôi được biết: vì kiến thức âm nhạc trong trường Tiểu học là rất rộng, có liên quan đến một số bộ môn khác như: môn địa, môn văn  cho nên phương pháp mà tôi đưa ra chắc chắn sẽ có nhiều hạn chế, trong thời gian tới tôi cố gắng tìm hiểu và khắc phục những hạn chế đó và tiếp tục đi saâ nghiên cứu về phương pháp giảng dạy bộ môn hát nhạc trong trường tiểu học nói chung và của lớp 5 nói riêng ngày một hoàn thiện hơn. Với tôi, mỗi ngày lên lớp tôi mong muốn tìm được phương pháp giảng dạy hay và không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, học hỏi đồng nghiệp để trang bị cho mình một kho tàng kiến thức âm nhạc phục vụ cho nền giáo dục trồng người, đồng thời giúp học sinh học tốt môn âm nhạc này, tạo một cái “nền âm nhạc” vững chắc cho học sinh trong cuộc sống cũng như trong học tập. 
	VI. NHỮNG KẾT LUẬN SAU KHI TIẾN HÀNH.
	Qua quá trình khảo sát, nghiên cứu đổi mới phương pháp và phương pháp giảng dạy thực nghiệm tại lớp 5B tôi thấy các em hát rất tốt, yêu thích âm nhạc, hoạt động âm nhạc hứng thú và rất mong muốn được học bộ môn này. Vậy làm thế nào để học sinh lớp 5 học tốt môn hát nhạc? Điều đó còn phụ thuộc phần lớn vào phương pháp, kĩ năng truyền đạt kiến thức của thầy, đòi hỏi mỗi người giáo viên cần nghiên cứu kĩ bài dạy, chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy học, biết tổng hợp các phương pháp dạy học mới. Trong giờ dạy cần sử dụng linh hoạt các phương pháp phát huy khả năng sáng tạo của học sinh, thực sự biết đổi mới phương pháp dạy học, đa dạng các loại hình hoạt động trong tiết dạy hát như tổ chức trò chơi, tập đọc tiết tấu, đọc nhạc  lời giảng của giáo viên cần cô đọng, ngắn gọn, súc tích để thu hút sự chú ý của học sinh.
	Nắm chắc yêu cầu của từng loại bài đề ra phương pháp giảng dạy phù hợp để giờ dạy đạt hiệu quả. 
	Biết kết hợp với phân môn sao cho hợp lý (thường là một tiết bao gồm 2 hoặc 3 phân môn: tập hát, đọc và ghi chép nhạc).
	Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu, ghi hiểu và nghe hiểu giúp học sinh bạo dạn và tự tin hơn. 
	VII. ĐIỀU KIỆN ÁP DỤNG.
	Với tình hình thực tế hiện nay, một số trường đã đủ giáo viên dạy hát nhạc, nhưng tôi vẫn đưa ra một số vấn đề và cải thiện phương pháp dạy học “Hướng dẫn học sinh lớp 5 học tốt mông hát nhạc”. Xét về khả năng nhận thức thì sáng kiến này có thể áp dụng rộng rãi với các khối như: khối 1, 2, 3, 4. Song để áp dụng tốt và đạt hiệu quả cao thì cần có các điều kiện sau: 
	1. Đối với nhà trường. 
	- Phải trang bị đàn Organ, bản đồ, tranh ảnh, sách tham khảo, đồ dùng tập đọc nhạc, các loại nhạc cụ gõ (thanh phách, song loan, trống con)
	- Phải có đầy đủ các trang thiết bị phục vụ việc dạy và học môn âm nhạc như: tăng âm, loa đài. 
	- Phải có phòng giáo dục nghệ thuật để phục vụ dạy và học cho bộ môn. 
	2. Đối với giáo viên chuyên môn. 
	- Phải có trình độ đào tạo chuyên ngành Trung học sư phạm âm nhạc. 
	- Giáo viên phải biết sử dụng những nhạc cụ quen dùng, có phương pháp dạy âm nhạc cho học sinh một cách cơ bản, dễ hiểu, dễ tiếp thu. 
	3. Đối với học sinh. 
	- Phải có đầy đủ sách giáo khoa môn âm nhạc. 
	- Phải có một số nhạc cụ gõ.
	- Phải có vở ghi chép nhạc.
	VIII. KIẾN NGHỊ. 
	Việc thực hiện dạy bộ môn âm nhạc trong trường tiểu học hiện nay còn gặp rất nhiều khó khăn về công tác giảng dạy cũng như học tập của học sinh do còn thiếu một số thiết bị phục vụ cho việc dạy và học. Vì vậy tôi kiến nghị với các cấp lãnh đạo đặc biệt là Phòng Giáo dục và Đào tạo quan tâm, trang bị và tạo điều kiện về cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học để đảm bảo cho việc dạy và học môn âm nhạc được tốt hơn. 

 Vĩnh Phong, ngày 5 tháng 1 năm 2018 
Người viết
Dương Thanh Tùng

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc Lập - Tự Do - Hạnh Phúc.
= = = = = Z = = = = =
BẢN CAM KẾT.
I. TÁC GIẢ:
Họ và Tên: Dương Thanh Tùng.
Sinh ngày: 11/07/1978.
Đơn vị: Trường Tiểu học Vĩnh Phong - Vĩnh Bảo - Hải Phòng.
Điện Thoại: 0987.141.845 
E-mail: Thanhtung11778@gmail.com
 II. TÊN SẢN PHẨM:
 “Phương pháp dạy hát tập thể môn âm nhạc trong trường Tiểu học”
 III. CAM KẾT:
 Tôi xin cam kết sáng kiến kinh nghiệm này là sản phẩm của cá nhân tôi. Nếu có xảy ra tranh chấp về quyền sở hữu đối với một phần hay toàn bộ sản phẩm sáng kiến kinh nghiệm, tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước lãnh đạo đơn vị, lãnh đạo phòng GD, lãnh đạo Sở GD&ĐT về tính trung thực của bản cam kết này.
 Vĩnh Phong, ngày 5 tháng 1 năm 2018
 Người cam kết.
 (ký và ghi rõ họ tên).
 Dương Thanh Tùng.