Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học môn Âm nhạc ở trường tiểu học

một bài giảng có sử dụng công nghệ thông tin đòi hỏi người giáo viên phải đầu tư nhiều hơn về thời gian và điều kiện phục vụ tiết dạy, trước giờ dạy phải chuẩn bị đồ dùng lâu hơn về mọi điều kiện để tiến trình tiết học diễn ra theo dự kiến về mặt thời gian, nội dung kiến thức.
Trong giờ học còn bị chi phối và phụ thuộc vào các điều kiện như: Phòng học, nguồn điện, các đồ dùng dạy học cần thiết khác.
3. Các giải pháp để giải quyết vấn đề:
Dựa vào các tính năng sẵn có trên máy tính tôi có thể thiết kế được nhiều dạng bài để phục vụ việc giảng dạy môn Âm nhạc trong nhà trường phổ thông như:
* Dạy hát: Sử dụng phần mềm PowerPoint và Encore 4.5 để thiết kế dạng bài dạy hát (Bao gồm cả nhạc và lời). Có thể lồng ghép những hình ảnh tĩnh hoạt động phù hợp với nội dung bài hát như là một giáo cụ trực quan sinh động với tính thẩm mỹ rất cao.
* Dạy tập đọc nhạc: Sử dụng phần mềm Encore 4.5, Final 2.0 để chép lại các tiến trình như: Luyện tập tiết tấu, luyện tập cao độ, bài tập đọc nhạc, lời ca rồi trình chiếu trên phần mềm PowerPoint theo ý đồ của giáo viên.
* Dạy các bài giới thiệu nhạc cụ: Sử dụng google,Yuebe khai thác hình ảnh, lịch sử ra đời, tính năng, cách sử dụng của các nhạc cụ dân tộc Việt Nam cũng như các nhạc cụ nước ngoài với âm thanh thực minh họa.
* Dạy nội dung kể chuyện âm nhạc, giới thiệu nhạc sĩ, nghe nhạc: Sử dụng mạng Internet để khai thác chân dung một số nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới như: Mozart, Beethoven, Chopin, Tschaikowski...và các tác phẩm Âm nhạc nổi tiếng của các nhạc sĩ này được thu thanh với chất lượng cao nhằm minh họa bằng âm thanh chuẩn của các tác phẩm này.
3.1. Biện pháp 1: Dạy học hát:
Thông thường trong một tiết học dạy hát người giáo viên thường sử dụng tranh ảnh để minh họa cho nội dung, phần nhạc và lời của bài hát được phôtô ra rồi treo lên bảng, cách làm này đến nay đã trở nên nhàm chán đối với học sinh. Trên thực tế với cách giới thiệu bài vẫn là tranh ảnh minh họa nhưng chất lượng những bức ảnh rất cao có thể là ảnh động thì tác dụng của nó đã vượt trội so với cách làm cũ.
Ví dụ: Giới thiệu học hát bài:“Những bông hoa những bài ca”. Nhạc và lời: Hoàng Long (Âm nhạc lớp 5 - Tiết 9 - trang 18)
Trong các phần giới thiệu bài thông qua các hiệu ứng trình chiếu của phần mềm Powerpoint, các bức ảnh này có thể chuyển động theo ý của giáo viên, phần giai điệu và lời bài hát được lồng ghép trực tiếp có thể phát đồng thời trong quá trình giáo viên giới thiệu.
Với phần dạy hát, giáo viên có thể đưa toàn bộ phần nhạc lời bài hát.
Hoặc tách phần lời ca để hướng dẫn học sinh các cách gõ đệm: Gõ đệm theo nhịp, theo phách, theo tiết tấu.
Với phần kỹ năng như vận động phụ họa hoặc tập biểu diễn, tùy thuộc vào nội dung từng bài hát, mà giáo viên có thể lồng ghép các Video clip vào cho học sinh xem và tự tìm cách vận động phụ họa hay biểu diễn một cách hoàn toàn chủ động và sáng tạo.
Ví dụ: Bài hát “ Bạn ơi lắng nghe” sách (Âm nhạc lớp 4 –Tiết 4 – trang 7).
 Ngoài việc xây dựng các kỹ năng hát nâng cao cũng rất dễ xây dựng trên một sơ đồ trực quan, thay cho việc giáo viên phải giải thích, dẫn giải.
Ví dụ. Bài hát. Ước mơ - Nhạc: Trung Quốc - Lời Việt: An Hòa Tiết 12 – trang 22 sách Âm nhạc lớp 5
 Học sinh chỉ cần quan sát sơ đồ trên và nghe giáo viên gợi ý là đã tự biết nhiệm vụ của nhóm mình
3.2. Biện pháp 2: Dạy tập đọc nhạc:
Trong chương trình dạy tập đọc nhạc đòi hỏi giáo viên phải lần lượt rèn cho học sinh các kỹ năng cần thiết như: Luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu, tập đọc nhạc, ghép lời ca. Nên chỉ đơn thuần treo tranh bài tập đọc nhạc lên bảng rồi với một cây đàn và giáo viên lần lượt thực hiện các thao tác trên thì học sinh sẽ tiếp thu bài một cách mơ hồ, thậm chí dẫn đến tình trạng học sinh học vẹt (Nghe bạn đọc rồi bắt chước đọc theo). Vậy nên với phần thiết kế bài giảng trên máy vi tính một cách trực quan, cụ thể các kỹ năng cần thực hiện học sinh sẽ dễ dàng tiếp thu bài một cách chủ động tích cực bởi nếu bài giảng giáo viên thiết kế tốt đã gây sự tò mò của học sinh ngay từ đầu tiết học.
Ví dụ: Sử dụng phần Encor 4.53 để soạn giảng bài tập đọc nhạc TĐN số 6 “ Múa vui” trang 31 (sách Âm nhạc 4)
 Với các hiệu ứng của phần mềm, các nốt nhạc đưa ra lần lượt khi luyện tập cả về cao độ lẫn trường độ để cho học sinh dễ thẩm âm một cách chuẩn xác.
 Tập đọc nhạc và ghép lời ca, qua phần nhạc và lời có thể xuất hiện theo chủ ý của giáo viên, kết hợp với hệ thống câu hỏi cùng các hiệu ứng về âm thanh cũng như hình ảnh.
Ví dụ: TĐN số 5 “ Năm cánh sao vui” trang 34 sách Âm nhạc lớp 5trang 34
 	Sau phần học sinh tự quan sát và trả lời các câu hỏi trên, lúc này tự bản thân mỗi học sinh đã bắt đầu nắm được các kỹ năng cơ bản và các yêu cầu của bài tập đọc nhạc. Học sinh có thể tự quan sát bản nhạc, bài hát thông qua sự hướng dẫn, hỗ trợ của giáo viên:
Khi hoàn thành các yêu cầu của bài học giáo viên có thể cho học sinh ôn bài bằng cách chơi trò chơi. Soạn thảo trên phần mềm Violet 1.5
Trò chơi “Gắn các nốt nhạc vào khuông theo câu”
Hay trò chơi “Nhận biết Nhạc sĩ qua tên bài hát”
Giáo viên yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi trên màn hình trả lời nhanh các câu hỏi chắc nghiệm.
3.3. Biện pháp 3: Dạy bài giới thiệu nhạc cụ:
Ngoài những việc học hát, tập đọc nhạc học sinh còn được giới thiệu các nhạc cụ dân tộc Việt Nam và nhạc cụ nước ngoài, được nghe kể chuyện về một số nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giớiVới dạng bài dạy này nếu giáo viên chỉ sử dụng một vài bức tranh minh họa thì hiệu quả của tiết học sẽ không cao, học sinh sẽ có ấn tượng mơ hồ, tẻ nhạt và ngược lại nếu khai thác tốt thì đây là một dạng bài học sinh rất hứng thú vì sự tò mò, muốn tìm hiểu thế giới xung quanh là đặc điểm của lứa tuổi này. Thực tế đã chứng minh trong các tiết học mà mọi thông tin cũng như các kiến thức liên quan mà giáo viên biết khai thác trên mạng Internet sẽ đem đến hiệu quả rất cao trong việc tạo ấn tượng và gây sự hứng thú trong học tập của học sinh.
Ví dụ: Bài giới thiệu các nhạc cụ dân tộc Việt Nam: Ngoài hình ảnh các nhạc cụ sẽ có hình ảnh minh họa tư thế chơi đàn và âm thanh minh họa thông qua các Video clip biểu diễn, thậm chí giáo viên còn có thể giới thiệu cho học sinh lịch sử ra đời và cấu tạo cụ thể của các nhạc cụ này, tuy nhiên tất cả những vấn đề trên giáo viên chỉ dạy học sinh ở mức độ mang tính giới thiệu vì với học sinh tiểu học chưa thể ghi nhớ một cách cụ thể các kiến thức nêu trên, nhưng với tinh thần gợi mở, khuyến khích tìm hiểu sẽ có tác dụng tích cực cho học sinh.
Với những cách giới thiệu này học sinh ngoài việc được quan sát, nghe giới thiệu còn có thể ghi nhớ được ngay âm sắc cụ thể của từng loại nhạc cụ.
3.4. Biện pháp 4: Dạy kể chuyện âm nhạc, giới thiệu nhạc sĩ, nghe nhạc:
- Giáo viên sử dụng mạng Internet để khai thác chân dung một số nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới như: Mozart, Beethoven, Chopin, Tschaikowski...
- Trong chương trình âm nhạc tiểu học ngoài việc học hát, TĐN học sinh còn được nghe kể chuyện về một số nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giớiđối với môn học này nếu giáo viên chỉ sử dụng một vài bức tranh minh họa thì hiệu quả của tiết học sẽ không cao, học sinh sẽ có ấn tượng mờ nhạt và khó nhớ nội dung bài học. Ngược lại nếu giáo viên khai thác tốt thì đây là một dạng bài học sinh rất hứng thú bởi tính tò mò, muốn tìm hiểu thế giới xung quanh.
Ví dụ: ( Kể chuyện Âm nhạc: “ Khúc nhạc dưới trăng” –Tiết 28 – trang 44 sách Âm nhạc lớp 5)
 Phần kể chuyện âm nhạc, và các câu chuyện về các nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới cũng có thể biến thành một tiết học âm nhạc thường thức rất bổ ích, đặc biệt là hiện nay hầu hết các trường tiểu học đều có tiết học âm nhạc tăng cường. Ở đây người giáo viên có thể thay vì cách đọc hoặc kể cho học sinh nghe câu chuyện âm nhạc bằng việc cho học sinh biết chi tiết hơn về chân dung, ngày sinh, ngày mất của nhạc sĩ.
Và tiểu sử về cuộc đời, sự nghiệp sáng tác của nhạc sĩ:
 Sau khi nghe giáo viên giới thiệu nhạc sĩ thì việc giáo viên cho học sinh nghe nhạc, hoặc giới thiệu các tác phẩm nổi tiếng của các nhạc sĩ (Thông qua các trang Web về âm nhạc của Thế giới và Việt Nam) là vô cùng có ý nghĩa. Với bất kỳ thời gian nào về sau này, hễ cứ nghe thấy nét nhạc nào đã được nghe, học sinh đều có thể trả lời được ngay tên nhạc sĩ sáng tác một cách rất chính xác, hay khi nhìn thấy tấm chân dung của nhạc sĩ nào thì các em cũng nói ngay được tên nhạc sĩ đó, bởi vì trong tâm trí của các em đã có một ấn tượng sâu sắc, nhờ những kiến thức đã được thay đổi cách thức truyền đạt mà công nghệ thông tin là công cụ hữu ích nhất để thực hiện điều.
4. Hiệu quả của việc áp dụng sáng kiến đối với hoạt động giáo dục.
Đầu năm học 2022 – 2023 tôi đã tiến hành điều tra khảo sát chất lượng áp dụng các biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin cho học sinh khối lớp 4 trong trường tiểu học Nguyễn Viết Xuân, tôi đã gặt hái được những kết quả đáng khích lệ như sau:
+ Kết quả áp dụng thử:
Khối
Tổng
số HS
Học sinh thích
học hát, học
tập đọc nhạc
Học sinh thích
học kể chuyện âm nhạc
Học sinh chưa chú ý trong bài dạy
SL
%
SL
%
SL
%
Khối 4
104
20
19,3
17
16,3
67
64,4

+ Kết quả trước khi áp dụng
Khối
Tổng
số HS
Học sinh thích
học hát, học
tập đọc nhạc
Học sinh thích
học kể chuyện âm nhạc
Học sinh chưa chú ý trong bài dạy
SL
%
SL
%
SL
%
Khối 4
104
25
24
19
18,3
60
57,7

+ Kết quả sau khi áp dụng:
Khối
Tổng số
HS
Học sinh
thích học hát,
học tập đọc
nhạc
Học sinh thích
học kể chuyện
âm nhạc
Học sinh chưa chú ý trong bài dạy
SL
%
SL
%
SL%
Khối 4
104
65
62,5
39
37,5
0

Như vậy nhìn vào bảng khảo sát kết quả của học sinh trước và sau khi áp dụng các biện pháp cho thấy tính hiệu quả của các biện pháp tôi đã áp dụng là rất cao. Học sinh thích học hát, học tập đọc nhạc từ 43 em đã tăng lên 65 em. Thích học kể chuyện âm nhạc từ 19 em tăng lên 39 em. Điều này khẳng định tính khả thi của nội dung nghiên cứu. Vậy chứng tỏ rằng những biện pháp tôi thực hiện đều mang lại hiệu quả cao trong việc sử công nghệ thông tin vào giảng dạy cho học sinh.
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Giảng dạy bộ môn âm nhạc nói chung và việc dạy học ứng dụng công nghệ thông tin đối với từng môn học nói riêng là một nghệ thuật đòi hỏi người giáo viên phải nắm chắc kiến thức, hiểu biết kĩ năng chuyền đạt và sáng tạo trong giảng dạy từ đó giúp học sinh học tập kết quả cao hơn. Chính vì thế, tôi đã lựa chọn và đưa vào thực tế những phương pháp giảng dạy của mình có áp dụng sử dụng công nghệ thông tin, trên cơ sở bám sát chương trình hướng dẫn của Bộ giáo dục - Đào tạo và tôi đã thu được những kết quả đáng kể.
Để đạt được hiệu quả cao trong dạy và học âm nhạc tại trường Tiểu học Nguyễn Viết Xuân, cần phải tổ chức chặt chẽ, có hệ thống, tiến hành đồng bộ các giải pháp và phải dựa trên một phương pháp khoa học. Cùng với sự nỗ lực của đội ngũ giáo viên, cần có sự đồng tình ủng hộ về vật chất, tinh thần của Phòng giáo dục huyện Đăk Song, và các cơ quan chức năng tạo điều kiện cho các em học sinh có đầy đủ thiết bị học tập âm nhạc trong nhà trường. Qua đó giúp cho các em học sinh trở thành những con người phát triển toàn diện về “đức, trí, thể, mỹ”, góp phần thiết thực vào việc đào tạo, phát triển nguồn nhân lực cho đất nước.
Qua phần nghiên cứu, áp dụng đề tài “ Ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học môn Âm nhạc ở trường Tiểu học ”. Tôi nhận thấy khả năng nhận thức môn âm nhạc của học sinh tốt hơn rất nhiều so với thời điểm trước khi áp dụng đề tài này. Tuy nhiên do thời gian có hạn cũng như năng lực của bản thân còn nhiều hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự giúp đỡ và góp ý chân thành từ phía các cấp lãnh đạo và đồng nghiệp.
2. Kiến nghị.
 Để nâng cao chất lượng sử dụng công nghệ thông tin trong dạy và học môn Âm nhạc ở Tiểu học. Tôi mạnh dạn đề xuất một số vấn đề sau:
* Đối với Phòng Giáo dục & Đào tạo:
 Cần có kế hoạch hàng năm tổ chức tập huấn nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học.
Tăng cường hỗ trợ kinh phí để các trường mua sắm thêm thiết bị dạy học hiện đại như máy tính (mỗi phòng học 1 máy), đàn organ ( có trường chưa có) , tạo điều kiện cho giáo viên thực hiện tốt hơn sự nghiệp của ngành.
* Đối với nhà trường Tiểu học:
Coi việc ứng dụng công nghệ thông tin là nhiệm vụ trọng tâm của cán bộ quản lý và của nhà trường. Tất cả giáo viên trong trường thấy rằng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học là việc làm tất yếu và mang tính cấp bách.
Tiếp tục bổ sung đồ dung học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ môn để đáp ứng nhu cầu học tập và phát triển xã hôi. 
Có phòng học âm nhạc riêng ở điểm lẻ, được thiết kế bục biểu diễn hợp lý, tạo sân khấu biểu diễn cho học sinh.
Tăng cường tổ chức các phong trào văn hóa, văn nghệ, các chương trình hội diễn, giao lưu văn nghệ
Thường xuyên tổ chức các hoạt động chuyên môn âm nhạc, giúp giáo viên có điều kiện học tập, trao đổi kinh nghiệm, nâng cao tay nghề.
* Đối với giáo viên:
Không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức chuyên môn và học tập để nâng cao trình độ, tiếp cận với công nghệ thông tin và đưa công nghệ thông tin vào dạy học một cách thường xuyên.
Thường xuyên khích lệ, động viên các em trong học tập để kích thích các hoạt động học tập cho các em. Nghiên cứu bám sát các yêu cầu về phát triển năng lực, phương pháp dạy học áp dụng theo chương trình giáo dục phổ thông mới năm 2018 để giảng dạy và theo dõi, đánh giá về phẩm chất, năng lực các em một cách sát sao, chuẩn mực và chính xác nhất.
Tổ chức các lớp câu lạc bộ nhằm tìm tòi, nuôi dưỡng những mầm non, nhân tài cho đất nước.
Trên đây là một số kinh nghiệm giảng dạy của tôi, được áp dụng vào thực tế trong năm học, tôi mong muốn rằng đề tài này sẽ phần nào giúp cho mỗi giáo viên như tôi có thêm kinh nghiệm trong việc Ứng dụng Công nghệ thông tin trong giảng dạy môn Âm nhạc cho học sinh tiểu học, góp phần nâng cao chất lượng giờ dạy từ đó đáp ứng được lòng tin yêu với các bậc phụ huynh. Tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến của các đồng chí lãnh đạo, anh, chị, em đồng nghiệp để đề tài sáng kiến kinh nghiệm đó luôn đi vào thực tiễn các giờ dạy để đạt kết quả tốt hơn.
Đăk Song, ngày 03 tháng 3 năm 2023
Tác giả
 Phạm Thị Lý
MỤC LỤC
STT
NỘI DUNG
Trang
I
Mở đầu
1
1
Lý do chọn đề tài
1
2
Mục đích nghiên cứu
2
3
Đối tượng nghiên cứu
3
4
Giới hạn phạm vi nghiên cứu
3
5
Phương pháp nghiên cứu
3
 II
Nội dung
4
1
Cơ sở lý luận.
4
2
Thực trạng của vấn đề
4
3
Các giải pháp để giải quyết vấn đề.
6
 3.1
Biện pháp 1
6
 3.2
Biện pháp 2
10
 3.3
Biện pháp 3
14
 3.4
Biện pháp 4
15
4
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
17
 III
Kết luận và kiến nghị
19
1
Kết luận
19
2
Kiến nghị
19
3
Mục lục
21

TÀI LIỆU THAM KHẢỎ
STT
TÊN TÀI LIỆU
GHI CHÚ
1
Sách giáo khoa Âm Nhạc lớp 1,2,3,4,5.

2
Tài liệu chương trình GDPT 2018

3
Kiến thức môn hát nhạc phổ thông –NXB giáo dục

4
Tạp chí giáo dục tiểu học – NXB giáo dục

5
Vai trò của giáo dục âm nhạc – NXB văn hóa
 Hà Nội 1976

6
Thông tư số 22/2016/TT-BGDĐT

7
Thông tư số 27/2020/TT-BGDĐT


NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
 CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
 (Kí tên đóng dấu)
NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRÊN
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
 	 (Kí tên đóng dấu)